چکیده:
این مطالعه باهدف بررسی تأثیر خشکسالی بر رخدادهای گردوغبار شهرستانهای مختلف استان قزوین انجام شد. از دادههای بارندگی و دما بهمنظور محاسبه شاخص بارش و تبخیر- تعرق استاندارد شده (SPEI) و از دادههای سهساعتۀ رخدادهای گردوغبار برای محاسبۀ تعداد روزهای غبارآلود در ایستگاههای مطالعاتی استفاده گردید. بر اساس ضریب همبستگی اسپیرمن، میزان اثرپذیری رخدادهای گردوغبار از پدیده خشکسالی با در نظر گرفتن تأخیرهای زمانی مختلف مورد بررسی قرار گرفت. حداکثر میزان همبستگی بین SPEI و تعداد روزهای غبارآلود در شهرستان قزوین بدون در نظر گرفتن تأخیر زمانی برابر با 38/0- و در سطح اطمینان 99%، معنیدار نشان داده شد که بیانگر اثرپذیری همزمان رخدادهای گردوغبار از پدیده خشکسالی در مرکز استان است. نتایج همچنین نشان داد که زمان پاسخگویی رخدادهای گردوغبار به خشکسالی هواشناسی با تأخیر یکساله در شهرستان معلم کلایه در سطح اطمینان 90% معنیدار است (52/0-=r). این در حالی است که در سایر شهرستانهای استان قزوین، ارتباط معنیداری بین دو پدیدۀ رخداد گردوغبار و خشکسالی هواشناسی مشاهده نشد.
This study was conducted to investigate the effect of drought on dust events in different cities of Qazvin province. Rainfall and temperature data were used to calculate the standardized precipitation-evapotranspiration index (SPEI) and three-hourly dust events data were used to calculate the number of dusty days in the study stations. Based on the Spearman correlation coefficient, the impact of dust events on the drought phenomenon was investigated by considering different time delays. The maximum correlation between SPEI and the number of dusty days in Ghazvin city without considering the time delay of -0.38 and at the level of 99%, was significant, indicating the simultaneous impact of dust events from the drought phenomenon in the center of the province. The results also showed that the response time of dust events to meteorological drought with a delay of one year in Moallem Kalayeh city is significant at 90% confidence level (r = -0.52). Meanwhile, in other cities of Ghazvin province, no significant relationship was observed between the two phenomena of dust occurrence and meteorological drought.
خلاصه ماشینی:
تحليل اثر پديده خشک سالي بر رخدادهاي گردوغبار مناطق مختلف استان قزوين سميرا زندي فر استاديار بخش بيابان ، موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقيقات ، آموزش و ترويج کشاورزي ، تهران ، ايران محمد خسروشاهي دانشيار گروه تحقيقات بيابان ، مؤسسه تحقيقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقيقات ، آموزش و ترويج کشاورزي ، تهران ، ايران زهره ابراهيمي خوسفي دانشيار گروه علوم و مهندسي محيط زيست ، دانشکده منابع طبيعي، دانشگاه جيرفت ، ايران تاريخ دريافت :١٤٠٠/٩/٢٢ تاريخ پذيرش :١٤٠١/٧/١١ چکيده اين مطالعه باهدف بررسي تأثير خشک سالي بر رخدادهاي گردوغبار شهرستان هاي مختلف استان قزوين انجام شد.
حداکثر ميزان همبستگي بين SPEI و تعداد روزهاي غبارآلود در شهرستان قزوين بدون در نظر گرفتن تأخير زماني برابر با ٠/٣٨- و در سطح اطمينان ٩٩%، معنيدار نشان داده شد که بيانگر اثرپذيري هم زمان رخدادهاي گردوغبار از پديده خشک سالي در مرکز استان است .
با بررسي ارتباط ميان SPI و فراواني روزهاي همراه با گردوغبار در استان هاي قزوين و البرز مشخص شد که در ايستگاه کرج همبستگي معناداري ميان اين دو پديده در مقياس سالانه و ماهانه وجود نداشته درحاليکه در ايستگاه قزوين ميان روزهاي همراه با گردوغبار و مقادير SPI در بازه ١٨ ماهه ، همبستگي ضعيفي در سطح اطمينان ٩٠% وجود داشته است (علي پور و همکاران ، 1 Standardized Precipitation Index 2Sever Dust Storm Index 3Standardized Precipitation-Evapotranspiration Index 4Aerosol Optical Depth ١٣٩٧).
بحث و يافته ها وضعيت خشک سالي هواشناسي و تعداد روزهاي غبارآلود در نواحي مختلف استان قزوين نتايج حاصل از اين بررسي براي ايستگاه هاي مطالعاتي در شکل (٣) تا (٨) نشان داده شده است .