چکیده:
سبک زنانه و به عبارت دیگر جنبش زنانهنویسی حرکتی مستقل است که برای تمایز نوشتار زنانه از مردانه ایجاد شده است. سبک زنانه، مربوط به زبانشناسی جنسیت است و ابعاد مختلفی دارد که آواها، واژهها، نظام صرفی و نحوی، گفتمان و... را شامل میشود. کاربرد این نمودها در سبک ادبی زنان و مردان متفاوت است و سبک نوشتاری آنها را به سمت سبک ادبی زنانه یا مردانه سوق میدهد. سیمین دانشور از نخستین رمان نویسان معاصر ایران و نویسنده دو اثر معروف سووشون و ساربان سرگردان میباشد که اولی در سال 1348 و دومی در سال 1380 منتشر شده است. از آن جا که گذشت زمان و تحولات فکری و فرهنگی حاکم بر جامعه، میتواند سبک نوشتاری یک نویسنده را متحول سازد؛ هدف این پژوهش، در وهله اول، بررسی و شناخت سبک زنانهنویسی بر اساس سبکشناسی لایهای (واژگانی) و سپس روند تحول این نوع سبک در دو اثر مذکور میباشد. پس از بررسیهای انجام شده در تحقیق حاضر، این نتایج حاصل شد که واژگان زنانه در داستانهای دانشور نه تنها سیر صعودی نداشته است بلکه حتی در داستان سووشون نیز، که مربوط به دوران ابتدایی نویسندگی ایشان است بیشتر مشاهده شده است. این ویژگی آثار دانشور را میتوان با رویکرد تفاوت و همچنین دیدگاههای جدید برساخته گرایی اجتماعی و رویکرد تحرک توجیه کرد.
خلاصه ماشینی:
اما با توجه به این که دو اثر سووشون و ساربان سرگردان مربوط به دو دوره زندگی وی است در مورد میزان استفاده از واژگان زنانه و تفاوت آنها با هم و همچنین رویکرد غالب در آثار وی پژوهشی صورت نگرفته است.
واژههای زنانه در داستان سووشون کاربرد واژههای مربوط به نام اعضای بدن مهمترین و برجسته ترین مشخصه و وجه تمایز میان ادبیات زنان با مردان این است که زنان در گفتار خود از واژگانی استفاده میکنند که بیانگر توجه آنها به اعضا و جوارح بدن انسان است.
حالا تو شیربرنج و عسل نمی خوری» (همان: 66) این نوع از کاربرد واژگان با رویکرد تفاوت و برساخته گرایی اجتماعی قابل توجیه است زیرا بزرگ شدن در خرده فرهنگهای مختلف باعث استفاده بیشتر از این این کلمات میشود.
» (همان: 55) «یادت است عترت، که بعدها عترت السلطنه شد چارقد قالبی سر کرده بود؟» (همان: 89) این نوع از کاربرد واژگان نیز از آنجا که مربوط به محیط و بافت و خرده فرهنگی است که شخصیتها در آن شکل میگیرند با رویکرد تفاوت و برساخته گرایی اجتماعی توجیه میشود.
» (همان: 167) این نوع از کاربرد واژگان با رویکرد تفاوت و برساخته گرایی اجتماعی قابل توجیه است.
»(همان: 193) کاربرد واژههای مربوط به نام مواد غذایی در جملههای زیر که شخصیتهای زنان در داستان ساربان سرگردان بیان میکنند از غذاهای زیادی نام برده شده است از جمله: چای، میوه و سبزی، نان یخه، حلوای تنتنانی و...