چکیده:
هدف این پژوهش، واکاوی مفهوم مثبت اندیشی در قرآن به شیوه تفکر مراقبتی در برنامه تربیتی متیو لیپمن می باشد. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی است. نمونه موردی، شامل آیات مرتبط با مثبت اندیشی در سوره های بقره، آل عمران، طه، انسان، طلاق، قصص، ضحی و تفاسیر مربوطه است که فاکتورهای تفکر مراقبتی، ازجمله تفکر قدردانی، عاطفی، فعال، هنجاری و همدلانه را در خود دارد. یافته ها و پیشینه های تحقیق، تفکر مراقبتی را مولود مثبت اندیشی برشمرده و هر دو را در آیات قرآن جاری و سرنوشت ساز یافته است؛ اما موضوع مثبت اندیشی را در برنامه تربیتی لیپمن خالی از حضور دانسته، آن را تکمیل کننده این برنامه تربیتی می داند. براساس نتایج به دست آمده، میتوان آیاتی از قرآن را که حاوی مفاهیم مثبت اندیشی و تفکر مراقبتی است، به روش اجتماع پژوهی و از طریق برنامه تربیتی لیپمن، به منظور آموزش تفکر صحیح و تقویت نگرش مثبت برای کودکان و نوجوانان ایرانی مورد استفاده قرار داد و با این روش به دو نتیجه مهم در این خصوص دست یافت: نخست اینکه متوجه آنچه می اندیشیم باشیم و دیگر آنکه متوجه نحوه اندیشیدن خود باشیم.
The purpose of this research is to analyze the concept of positive thinking in the Holy Qur'an, considering the caring thinking method of Matthew Lipman's educational plan. The method of this research is descriptive-analytical. Some examples of the verses related to positive thinking are in Surahs Al-Baqarah, Al-Imran, Taha, Insan, Talaq, Qasas, Zuha and their related commentaries, which contain the factors of caring thinking, such as appreciative thinking, emotional, active, normative and empathetic thinking. According to the findings and literature review of this research, caring thinking is the result of positive thinking which are both present and decisive in Qur‟anic verses; however, the subject of positive thinking, which is a complement to this educational plan, is absent in Lipman's educational plan. Based on the obtained results, it is possible to use the Qur‟anic verses that contain the concepts of positive thinking and caring thinking, by means of Lipman's educational plan, in order to teach correct thinking and strengthen positive approach for Iranian children and adolescents, using community inquiry method. Two important results are found in this regard: firstly, to be aware of what we think and secondly, to be aware of how we think.
خلاصه ماشینی:
براساس نتايج بهدستآمده، ميتوان آياتي از قرآن را که حاوي مفاهيم مثبتانديشي و تفکر مراقبتي است، به روش اجتماعپژوهي و از طريق برنامة تربيتي ليپمن، بهمنظور آموزش تفکر صحيح و تقويت نگرش مثبت براي کودکان و نوجوانان ايراني مورد استفاده قرار داد و با اين روش به دو نتیجة مهم در اين خصوص دست يافت: نخست اينكه متوجه آنچه ميانديشيم باشيم و ديگر آنكه متوجه نحوة انديشيدن خود باشيم.
اما موضوع مغفولمانده در فبک، مثبتانديشي ميباشد که مولود تفکر مراقبتي است و بهنظر ميرسد در برنامة تربيتي ليپمن توجه قابل تأملي به آن نشده و فبک در روش آموزشي خود به اين مهم بهجد نپرداخته است؛ که ميتوان اين شيوه را بهویژه در ايران، با تدبر در آيات قرآني به اين برنامة تفکرمحور پيوست کرد تا اين نحو از انديشيدن براي کودکان در جوامع اسلامي کاربرديتر و به فضايل اخلاقي نزديکتر شود.
با در نظر گرفتن مطالب فوق در خصوص «نگرش مثبت»، «تفکر مراقبتي» و «نحوة اجراي اجتماع پژوهشي» در حلقة کندوکاو برنامة تربيتي ليپمن، در بخش يافتههاي تحقيق، آيات مرتبط با مثبتانديشي در قرآن که اجزای تفکر مراقبتي را در خود دارند، مشخص شده است و در جداول مربوطه مورد توصيف و تحليل قرار گرفته و در پي آن نتايج مورد نظر بازگو شده است تا با اين رويکرد، به چگونگي آموزش قرآن در راستاي مثبتانديشي و مراقبت از فکر پي برده شود و کلام خداوند دربارة اهميت نگرش مثبت در زندگي بيشازپيش روشن گردد.