چکیده:
نیرویهای نظامی از مهمترین ارکان دفاعی هر کشور بهشمار میآیند و حکومتها اغلب برای نیروی نظامی مطلوب مدنظر خویش، شاخصهایی را در نظر می گیرند. حضرت امام خمینی (ره) در چارچوب «مدیریت دفاعی» جنگ و در طول دوران دفاع مقدس، دیدگاهها و نظرات مختلفی را مطرح کردند. ویژگیها و شاخصهای نیروی نظامی مطلوب یکی از مهمترین زمینهها و ابعادی است که حضرت امام در طول دوران دفاع مقدس به آن توجه داشتند. این پژوهش بهدنبال بررسی و احصاء مهمترین مفاهیم و راهبردهای دفاعی حضرت امام در مولفه «شاخصهای نیروی نظامی مطلوب» در دوره دفاع مقدس است. روش پژوهش، روش تحلیل محتوای ترکیبی (کیفی وکمّی) است و با دو رویکرد قیاس و استقراء، متن صحیفه امام (ره) در دوران دفاع مقدس مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است. یافتههای پژوهش نشان می دهد که از منظر حضرت امام، شاخصهای نیروی نظامی مطلوب مفاهیم نُهگانه، شامل: مومن و متعهد، ایثارگر و شهادت طلب، متوکل بر خدا و نصرت الهی، شجاع، مقاوم و پایدار، وحدت گرا و تفرقه گریز، مورد اعتمادملت، عدم عضویت در گروهبندیهای سیاسی، پیرو سلسلهمراتب نظامی قابل طرح است. بررسی کمّی این مفاهیم دردورههای ششگانه دفاع مقدس نیز نشان میدهد، در میان این مفاهیم، ایمان و تلاش برای وحدت، بیشترین فراوانی را داشتند. همچنین دوره چهارم از ادوار ششگانه نیز دارای بیشترین فراوانی در اغلب مفاهیم بوده است. در نهایت راهبرد دفاعی امام (ره) در این مولفه، مبتنی بر طرح سه مقولۀ «شاخصهای معنوی- الهی»، «شاخصهای اجتماعی- سازمانی» و «شاخصهای فردی» بوده است. از نتایج پژوهش چنین برمی آید که امام خمینی (ره) بر جنبه معنوی نیروی نظامی تاکید بیشتری داشتند و ویژگیهایی چون: شجاعت، ایثار، ایمان، استقامت و اخلاص را بیش از ساز وبرگ جنگی برای رسیدن به پیروزی و هدف نهایی مهم ارزیابی میکردند.
Every country and government has a military force for itself and the members of this force have indicators and characteristics. Imam Khomeini's leadership during the holy defense was one of the main pillars of success in the imposed war.Imam's defense strategy during the holy defense was based on various components, one of which is indicators of desirable military strength. This study sought to study and count these indicators from Imam Khomeini's perspective, using quantitative-qualitative content analysis using two approaches of analogy and induction, based on the text of the book during the holy defense. Library sources, specifically the Imam's Sahifa were used for this purpose. Nine concepts were identified in this field and also the trend of changes in these concepts in the six periods of war was examined. Among the important concepts of faith, self-sacrifice, courage, perseverance, unity and avoidance of division, among which faith and the effort for unity were the most common, and non-membership in political groups was the least common. The fourth period of the six periods also had the highest frequency in most of the concepts.Imam's defense strategy in this regard can be divided into three categories: spiritual-divine indicators, social-organizational indicators and individual indicators. The results of the study show that the Imam placed more emphasis on the spiritual aspect of the military and also opposed the presence of the military in political groups and valued courage, self-sacrifice, faith, perseverance and sincerity more than a war machine to achieve victory and an important ultimate goal.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر به دنبال آن است تا ايـن شـاخص هـا را بـا مراجعـه بـه مـتن صـحيفه امـام خميني (ره ) در دوران دفاع مقدس ، شناسايي و گردآوري کند، در واقـع سـوال پـژوهش ايـن است که شاخص هاي نيروي نظامي مطلوب در نظر امام خمينـي(ره ) در دوران دفـاع مقـدس مبتني بر متن صحيفه کدامند و روند تغيير آنها طي دوران مختلف دفاع مقدس چگونه بـوده است ؟ مباني نظري نيروي نظامي مطلوب نيرو و سازمان نظامي، نهادي سلسله مراتبي، مرکب از افرادي با توانايي هدايت جنـگ و نزاع در وراي مرزها و حفظ نظم در درون مرزهاست ، در واقع دو کارکرد اصـلي آن حفـظ نظم و هدايت جنگ احتمالي است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ٣: فرآيند مقوله سازي از مفاهيم براساس فرآيند مقوله سازي و با استناد به مفاهيم دفـاعي کـه از مـتن صـحيفه در قالـب مرحله قبل استخراج شده بود، راهبردهاي دفاعي مدنظر حضرت امـام خمينـي(ره ) در مولفـه شاخص هاي نيروي نظامي مطلوب احصاء و تدوين شد که در بخش يافته هاي تحقيق مورد بررسي قرارگرفته است .
همچنانکه در شکل ٤ مشخص است ، مفهوم نيـروي نظـامي« مومن ، متعهد و مخلص » با فرواني ١٠٣ مورد، مهـم تـرين و پرتکرارتـرين مفهـوم ، در ميـان مفاهيم نه گانه ي مربوط به شاخص هاي نيروي نظامي مطلوب از منظر امام خميني (ره ) اسـت ، در شکل زير، روند تغيير اين مفهوم در ادوار شش گانه دفاع مقدس ، نشان داده شده است .