چکیده:
قدمت و عظمت وحی سبب شده است که بشر در مقابل آن سکوت نکند و از زمان اولین پیامبر تاکنون در مقام فهم حقیقت وحی یا توجیه آن و یا ایراد شبهه بر آن برآید و این تلاش بشری در تفسیر وحی اسلامی موجب پیدا شدن نظریههای متعدد و گاه متعارضشده است. ما در درستی و نادرستی این نظریهها نیازمند تحقیق و پژوهش مستقلی هستیم تا بتوانیم در میان آنها داوری کنیم و نظریة درست را از نادرست تعیین نماییم؛ ولی متأسفانه محققان مسلمان پیرامون کشف و تحصیل نظریة وحی در قرآن؛ سپس طرح، بررسی و نقد سایر نظریههای وحی، پژوهش جامعی انجام ندادهاند و این مقاله درآمدی بر پیشینة چنین تحقیقی است؛ لذا اولا، سعی دارد گزارش جامعی را از نظریههای موجود پیرامون وحی اسلامی ارایه نماید و ثانیا، زمینه تحقیقهای بعدی را در وحی اسلامی نشان دهد و این دومهمترین یافتههای تحقیق در مسألة مذکور هستند.
خلاصه ماشینی:
"این نظریهها در لابلای گفتارهای برخی نویسندگان که گاهی همراه نقد است، آمده است و کتاب الوحی المحمدی نوشته محمد رشیدرضا و کتاب وحی یا شعورمرموز نوشتة علامه محمدحسین طباطبایی، منشور جاوید، جلد دهم نوشته جعفرسبحانی و تحلیل وحی از دیدگاه اسلام و مسیحیت نوشتة محمدباقر سعیدی روشن از جملة آنها هستند.
چنین پژوهشی دو هدف را محقق میسازد: هدف اول دستیابی به نظریة وحی در قرآن و پاسخ به این سؤال کلیدی و بنیادی است که قرآن ماهیت وحی و سرشت معرفت وحیانی یا شعور پیامبری را چگونه تبیین میکند؟ سه سؤال فرعی از این سؤال اصلی به شرح زیر بیرون میآید: 1- طبق نظر قرآن، ماهیت ابزار گیرنده و قابل وحی، در پیامبر چیست؟ آیا آن از نوعادراکات فرا روان شناختی است؟ یا از جمله ادراکات همگانی بشری و از نوع ادراکات روان شناختی محسوب میشود؟ 2- طبق نظر قرآن، آیا مبدأ وحی و شعور پیامبری بیرون از نفس پیامبر است؟ یا منشأ آن، درون نفس پیامبر است؟ آیا این مسأله در وحی مستقیم و غیر مستقیم فرق میکند؟ یا منشأ وحی در تمامی اقسام وحی یکی بیش نیست؟ 3- طبق نظر قرآن، جایگاه شعور ویژة پیامبری در کجای وجود پیامبر قرار دارد؟ هدف دوم، بررسی و نقد سایر نظریههای وحی بر اساس یافتههای تحقیق در نظریة وحی در قرآن است؛ زیرا که وحی رابطة خاص میان پیامبران و خداست و تنها پیامبران این ارتباط خاص را درک شهودی کردهاند و سایر انسانها از آن بی بهرهاند."