چکیده:
دربارۀ نقش مطالعات تاریخی و فرهنگی در فهم قرآن و بهطور خاص آیاتالاحکام، طیفی از دیدگاهها وجود دارد و هریک بر مبانی و دلایل ویژه خود تأکید میکند؛ از یک سو، نواندیشانی چون نصر حامد ابوزید و مجتهد شبسستری معتقدند فهم صحیح این دست آیات در گرو مطالعات تاریخی و فرهنگی عصرنزول قرآن کریم است و کاربردی کردن احکام آن نیازمند ترجمۀ فرهنگی است و از سوی دیگر، قرآنپژوهانی مانند علامۀ طباطبایی و آیتالله جوادی آملی برآنند که قرآن کریم در دلالت خود تامّ و مستقل است و با استفاده از قرائن پیوسته میتوان به فهمی اولیه از مراد الهی دست یافت. هدف از این پژوهش ارائۀ مدلی است که بر اساس معیارهای تأثیرگذار در تعیین وابستگی فهم آیات به فرهنگ عصر نزول، هر آیۀ حاوی حکم عملی را بهعنوان ورودی مدل ارزیابی کند و خروجی آن تعیین وضعیت آیه به یکی از دو حالت مستقل و وابسته باشد. به این منظور و با روش توصیفیتحلیلی، دیدگاهها و مباحثات محققان شاخص در این مبحث را مطالعه و معیارهای تعیینکننده را از آن استخراج و درنهایت مدل ارزیابی را بهصورت نمودار درخت تصمیم نمایش دادهایم. این نمودار حاوی عناصر مدل و روابط میان آنهاست. این مدل، قابلیت ارزیابی مؤلفههای حاکم بر آیاتالاحکام را فراهم آورده است. این مؤلفهها شامل هشت ویژگی یا عنصر و چهار قاعده یا رابطه است که بر اساس ارزیابی این هشت ویژگی برای آیۀ فقهی ورودی مدل، خروجی مدل که وابستگی یا استقلال آن آیه از مطالعات فرهنگی تخصصی است، تعیین میشود.
هناک مجموعه من الاراء عن دور الدراسات الترایخیه والبحوث الثقافیه فی فهم القران ولاسیما
ایات الاحکام وکل واحد یوکد علی اصوله وبواعثه الخاصه. فمن جانب یری مفکرون معاصرون
ک: نصر حامد ابو زید ومجتهد شبستری ان الفهم الصحیح لهذه الایات یتطلب الدراسات
التاریخیه والثقافیه للعصر الذی نزل فیه القران الکریم وتطبیق قواعده یستلزم ترجمه ثقافیه
ومن جانب اخر یعتقد باحثو القران مثل العلامه الطباطبايی وایه الله جوادی املی ان القران
الکریم تام وقايم بذاته فی معناه. ویمکن الحصول علی فهم اولی لما یقصده الله باستخدام
القراين المتصله. یستهدف البحث هذا تقدیم نموذج یقوم کل ایه تستحوذ علی حکم عملی
ویقیمها کمدخل النموذج علی اساس المعاییر الموثره فی تحدید علاقه فهم الایات بثقافه
زمن النزول ومخرج هذه النموذج هو تحدید حاله الایه الی احدی الحالتین القايمه بذاتها
او المتصله. فلذلک تم دراسه اراء الباحثین المتمیزین ومناقشاتهم فی هذا الموضوع واستخراج
معاییر التحدید منها واستعراض نموذج التقییم علی شکل رسم شجره القرار التخطیطی وذلک
باستخدام المنهج الوصفی التحلیلی. ان هذا الرسم التخطیطی یحتوی علی عناصر النموذج
والعلاقات بینها. فتمکن هذا النموذج من تقییم مکونات تسود علی ایات الاحکام. تتضمن
هذه المکونات ثمانیه میزات او عناصر واربعه قواعد او روابط یحدد علی اساسها لایه ایه فقهیه
دخلت النموذج مخرجات وهی تحدید اعتماد تلک الایه علی الدراسات الثقافیه المتخصصه
او استقلالها عنها.
Regarding the role of historical and cultural studies in understanding the Qur'an and specifically the verses of rulings, there are a range of views, and each of them emphasizes their own special foundations and reasons. On the one hand, neo-thinkers such as Nasr Hamid Abu Zaid believe that the correct understanding of these verses depends on the historical and cultural studies of the age of the Qur'an, and in order to apply its rules, these verses need a cultural translation. On the other hand, Quran scholars such as Allameh Tabataba'i are of the opinion that the Holy Quran is complete and independent in its meaning, and by using continuous proofs, one can gain an understanding of God's purpose. The purpose of this research is to provide a model that evaluates each verse containing a practical sentence as the input of the model, based on the effective criteria in determining the dependence of the understanding of the verse on the culture of the time, and the output is to determine the status of the verse in one of two independent and dependent states. For this purpose, the views of leading people in this spectrum were researched with the descriptive-analytical method, and the determining criteria were extracted from it, and finally, the evaluation model was presented in the form of a decision tree diagram.