چکیده:
برخورد خشونتبار رژیم غربگرای پهلوی با قیام مردم ایران در خرداد ماه 1342،تنها گروه باقی مانده در میدان مقابله با رژیم،یعنی جریان مذهبی را موقتا از عرصه سیاسی ایران کنار نهاد و صحنه فرهنگی-سیاسی کشور را به دور از اغیار در اختیار گرفت.
فرصت پیش آمده،زمان مغتنمی بود تا رژیم پهلوی سلطه سیاسی-نظامی خود را در ایران به سلطه فرهنگی مبدل کرده،از این طریق،تضمینی برضرورت تداوم حضور غرب در ایران بیابد.در اصفهان که از جمله مهمترین شهرهای ایران بود،ضرورت اعمال تغییرات اجتماعی-فرهنگی در جهت تعمیم غربگرایی،احساس میشد،از این رو،رژیم پهلوی با همه توان،تلاش گستردهای را در بهکارگیری ابزاری،چون گسترش لژهای فراماسونری،شبکههای امریکایی لاینز و روتارینها و احزاب دولتی،برای ایجاد استحاله فرهنگی در اصفهان آغاز کرد.همکاری و مساعدتهای مصرانه کارشناسان امریکایی در کارگردانی و حتی اجرای فرایند فرهنگی مورد نظر در اصفهان،چشمگیر و مؤثر بوده است.
خلاصه ماشینی:
"اهمیت موضوع برای تشکلها و مراکز سیاسی-فرهنگی غربی مستقر در اصفهان،اعم از لژهای فراماسونری و کلوپهای لاینز و باشگاههای روتاری و مراکز فرهنگی کنسولگریهای امریکا و انگلیس،در آن حد بود که خانم توماس،همسر کنسول امریکا در اصفهان به عنوان عضو گروههای موسیقی زنان امریکایی مقیم ایران در اصفهان،برنامههای خاصی به نام هنر و موسیقی اجرا میکرد3که از جمله دست آوردهای مهم آن فحشا و گسست بنیان خانوادههای مرتبط با ایشان بوده است.
گفتنی است که مؤسسات کنسولگری و انجمنهای امریکایی قبل از این نیز فعالیت فرهنگی گستردهای در اصفهان داشتند،چنانکه در دهه 1340 شعبه انجمن ایران و امریکا در خیابان هزار جریب افتتاح شد و هدف آن،تلاش بیشتر در زمینه توسعه برنامههای فرهنگی امریکا در ایران و رشد تدریس زبان انگلیسی در میان مردم،بهویژه دانشجویان و دانشگاهیان و ایجاد تفاهم و آشنا ساختن فرهنگ و تمدن دو ملت ایران و امریکا اعلام شد.
3البته برخی از این کنسولگریها که از سالیان قبل در اصفهان فعالیت داشتند،به علل و مناسبتهایی دچار تعطیلیهای کوتاه و بلند مدت شده و در زمانی که شرایط اقتضا میکرد،مجددا فعالیت سیاسی-فرهنگی خود را آغاز میکردند،چنان که پس از رشد روابط اقتصادی-سیاسی شوروی با ایران،بهویژه بعد از آغاز عملیات احداث کارخانه ذوب آهن،گروه بسیاری از کارشناسان و متخصصان روس وارد منطقه شدند و چون در عمل کمتر از امریکاییها حرف میزدند و عملا در پی احداث کارخانه ذوب آهن بودند،با استقبال و توجه مردم روبهرو شدند،از این رو،از یک سو دولت شوروی به باز سازی و افتتاح کنسولگری سابق خود در اصفهان اقدام کرد،4و از سوی دیگر،رژیم ایران را که در امور سیاسی به منویات امریکا وابستگی داشت،وادار نمود تا برای کنترل روسها دست به اقدامات ویژه بزند."