چکیده:
اینترنت در زندگی امروزی، جاری و باتوجهبه محاسنی چون دسترسی آسان و ضرورت کاربرد آن، عوامل متنوعی اثربخشی مطلوب و مخرب آن را تحت کنترل دارند. در پژوهش حاضر، باتوجهبه تبعات اعتیاد به فضای مجازی، به نقش نگرش مذهبی، حمایت اجتماعی و حالات خلقی در پیشبینی اعتیاد به اینترنت در دانشآموزان مقطع متوسطه پرداخته شد. این پژوهش از نظر شیوۀ تحقیق توصیفی از نوع همبستگی و برحسبِ هدف از نوع مطالعات کاربردی بود. جامعة آماری تحقیق شامل نوجوانان دختر و پسر مقطع دوم متوسطۀ منطقۀ 5 شهر تهران در سال تحصیلی 1401-1402 بود. حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، 217 نفر برآورد شد که به روش نمونهگیری تصادفی خوشهای انتخاب شدند. ابزار گردآوری دادهها شامل پرسشنامۀ اعتیاد به اینترنت یانگ (1998)، نگرشسنج مذهبی سراجزاده (1377)، حمایت اجتماعی زیمت، داهلم و فارلی (1998) و مقیاس حالات خلقی لاویباند و لاویباند (1995) بود. دادههای حاصل از پرسشنامهها در دو بخش توصیفی و استنباطی با استفاده از روش تی مستقل، همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد متغیرهای نگرش مذهبی، حمایت اجتماعی، افسردگی، اضطراب و استرس قادر به پیشبینی اعتیاد به اینترنت در دانشآموزان بوده و ابعاد حمایت اجتماعی و نگرش مذهبی، خصوصاً بُعد پیامدی نگرش مذهبی، سهم بیشتری در پیشبینی اعتیاد به اینترنت دانشآموزان مقطع دوم متوسطه نشان دادند. همچنین بین نگرش مذهبی و افسردگی در دختران و پسران، تفاوت معناداری وجود نداشت، امّا تأثیرحمایت اجتماعی در پسران و اضطراب و استرس در دختران بهصورتِ معنادار بیشتر مشاهده گردید.
The Internet is under control due to its merits, ease of accessibility and necessity in today's life and various factors affecting its desirable and destructive effectiveness. In this study, considering the consequences of cyberspace addiction, the role of religious attitude, social support and mood states in predicting Internet addiction in high school students was discussed. This research was descriptive correlational and applied studies based on the purpose. The statistical population consisted of male and female adolescents, in the second high school of district 5 of Tehran in the academic year of 1402-1401. The sample size was estimated by using Krejcie and Morgan table, 217 people who were selected by cluster random sampling. The data collection tools included the Young's Internet Addiction Questionnaire (1998), Serajzadeh's Religious Attitudes Questionnaire (1998), Zimat, Dahlem & Farley Social Support (1998), and Loviband and Loviband Mood scale(1995). Data were analyzed in descriptive and inferential sections using independent t-test, Pearson correlation and multiple regression. The results of regression analysis showed that variables of religious attitude, social support, depression, anxiety and stress were able to predict internet addiction in students and dimensions of social support and religious attitude, especially the outcome dimension of religious attitude, showed a greater role in predicting Internet addiction in second grade high school students. Also, there was no significant difference between religious attitude and depression in girls and boys, but the effect of social support in boys and anxiety and stress in girls was significantly more.
خلاصه ماشینی:
ازسویدیگر، این عقیده که عوامل اجتماعی نیز نقش مهمی در شروع و تشدید اعتیاد به اینترنت در نوجوانان بازی میکنند، منبع پژوهشهای تجربی قابلملاحظهای بوده است (دریکوندی، دریکوندی، گشتیل و باقری، 1396؛ کاکاوند، نیکاختر، سرداریپور، 1396) حمایت اجتماعی، غالباً، یکی از مؤلفههای مهم روابط قوی و توسعۀ فردی شناخته میشود که شامل داشتن شبکهای از افراد خانواده و دوستان است که میتوان در مواقع نیاز به آنها متوسل شد (Anian, Desa, Balakrishnan, 2018)؛ همچنین حمایت اجتماعی به منابع روانی و مادی ارائهشده از یک شبکۀ اجتماعی برای کمک به افراد در مقابله با حالات خلقی منفی اشاره دارد و عاملی است که موجب احساس امنیت و خودارزشمندي در فرد میشود و درنتیجه امکان رشد و خودشکوفایی را براي وی فراهم میآورد (شعبانی، محسنیتبریزی و کرمپور، 1397) و عدم حمایت اجتماعی یکی از عوامل اعتیاد به اینترنت در بین نوجوانان، بهشمار میرود (Yen, Ko & Yen, 2009)؛ چنانچه تحقیقات نشان میدهند، بهازای هرساعت استفاده از اینترنت در خانه ،نیم ساعت از ارتباط مستقیم نوجوان با اعضای خانواده کاسته شده و استفادۀ بیشازحد و گریختن به یک جامعه باز و شبکهای، سبب انزوای اجتماعی میشود (Ying, Wenbin, 2011).
در این مطالعه، فاصلۀ سنی 15 تا 18 سال مدِّنظر قرار گرفت؛ بنابراین پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به این پرسش است که چگونه نگرش مذهبی، حمایت اجتماعی، افسردگی، اضطراب و استرس در دانشآموزان دختر و پسر در مقطع دوم متوسطه، اعتیاد به اینترنت را پیشبینی کند.