چکیده:
احراز رشد در مسئولیت کیفری دختران از جمله مباحث نوظهوری است که بررسی فقهی در این زمینه ضروری به نظر میرسد. زیرا بسیاری از دختران و پسرانی که تازه به سن بلوغ جنسی و شرعی رسیدهاند، از رشد عقلی و فکری لازم در مسائل کیفری برخوردار نیستند. سوال مهم این است که آیا از دیدگاه فقهی چنین اشخاصی در امور کیفری مانند امور مدنی مورد حمایت حقوقی قرار داشته و فاقد مسئولیت کیفری به شمار میروند؟ مقاله حاضر در ابتدا به تبیین مفهوم رشد و رابطه آن با جنون و بلوغ پرداخته و اثبات میشود که در اصطلاح روایی، رشد تنها به مفهوم خاص مدنی اختصاص نداشته و قابل تعمیم به مسائل غیر مالی از جمله امور کیفری نیز میباشد. در ادامه مقاله مبانی و ادله لزوم احراز رشد از منظر آیات و روایات در مسئولیت کیفری و همچنین ادله عقلی این موضوع مورد بررسی قرار گرفته است و معلوم میشود که معنای کلمه «رشد» و «اشد» نسبی میباشد و شواهد و مویداتی از آیات و روایات بر این مدعا ذکر شده است. در بررسی ادله عقلی معلوم میگردد، مسائل کیفری به مراتب مهمتر از امور مالی میباشد و به طریق اولی یا حداقل به وحدت ملاک، رشد، در مسئولیت کیفری شرط است. برای این مدعا از قیاس اولویت در مساله رشد بهره گرفته شده و سپس به تبیین قید «کمال العقل» و واژه «معتوه» که بر اساس روایات فاقد مسئولیت کیفری میباشند؛ پرداخته شده است؛ بنابراین بازنگری در سن مسئولیت کیفری دختران ضروری به نظر میرسد.
Children's، and especially girl's، becoming mature enough to have penal responsibility is among the new problems into which enquiring jurisprudential investigations seems necessary because many children، especially girls، who have newly reached religious and sexual maturity age lack in the necessary intellectual growth for penal issues. The basic question is whether، from a jurisprudential viewpoint، such people are legally supported and are not responsible concerning penal issues such as civil affairs. The present paper، first، elaborates on the concept of "growth" and its relationship with madness and maturity and tries to prove that according to traditions growth is not merely limited to its civil conception and is generalizable to non-fiscal matters such as penal affairs. Then، the paper studies the foundations and proofs regarding the necessity of reaching maturity to have penal responsibility based on the Quran، traditions، and rational arguments، coming to the conclusion that the meanings of the words "roshd" [growth] and "ashadd" [severest] is relative، the claim being substantiated by proofs from the Quran and traditions. The rational proofs show that penal matters are much more crucial than fiscal matters، thus، growth is primarily a condition. To prove the claim، Primacy Analogy has been used، followed by an explanation of the conditions "kamal al-aghl" [perfect intellect] and "ma'tooh" who do not have penal responsibility based on traditions. Therefore، reform in the age of penal responsibility is essential.
خلاصه ماشینی:
"3)ـ ادله عقلی الف)- تنقیح مناط و قیاس اولویت به توجه به این که امور کیفری نسبت به امور مدنی از اهمیت بیشتری برخوردار میباشد، چگونه ممکن است شارع مقدس در امور مدنی عدم رشد را مانع تصرفات مالی بداند و در واقع ازاین طریق نوعی حمایت حقوقی از سفیه به عمل آورد; ولی در امور کیفری که مربوط به دماء و نفوس میباشد و از حساسیت و اهمیت بیشتری برخوردار است، شخص غیر رشید مورد حمایت حقوقی قرار نگرفته باشد؟ آیا ملاک و معیاری را که موجب حمایت حقوقی از سفیه در امور مدنی گردیده، نمیتوان در شخص غیر رشید در مسائل کیفری نیز همان ملاک بلکه قویتر از آن را یافت چنانکه برخی ادعا نمودهاند: «شخصی که نمیتواند تشخیص دهد عمل وی جرم است با دیوانه که او نیز نمیتواندتشخیص دهد عملش جرم است؛ تفاوتی ندارد و اگر چنین شخصی را که قدرت تشخیص ندارد، بتوان مجازات نمود لازم است که شخص دیوانه را نیز بتوان مجازات نمود؛ زیرا ملاک در مجازات، تشخیص مجرم است و با عدم تشخیص نباید او را مجازات کرد و جنون تنهاموضوعیت برای رفع مسئولیت کیفری ندارد؛ بلکه هر چیزی که مانند جنون باشد هرچند بر حسب درجه، در درجه جنون نباشد اما در عدم تشخیص مانند جنون باشد حکم جنون را خواهد داشت»."