چکیده:
پیدایش جریان های تکفیری جهادی در عراق و سوریه ریشه های خود را در تاریخچه پس از جنگ عراق در سال 2003 م و آشوب های سال 2011 م در سوریه دارد. این جریان ها، با ترویج عقاید تکفیری اسلامی و خشونت آمیز، منطقه را تهدید نموده و فقر، بیکاری، ناامنی و تداوم جنگ در این منطقه را تشدید کرده اند. القاعده و داعش از جمله گروه های تکفیری جهادی بر جسته در این منطقه هستند. آرمان های اصلی این جریان ها شامل تفسیر های شدید قرآن، ترویج خشونت و آشوب، مواجهه با هر چیزی که با عقاید آنها مخالفت کند و تشویق به عملیات انتحاری است. با تداخل با عوامل مختلف، این جریان ها تاثیر زیادی در منطقه داشته اند و بر تحولات آن تاثیری عمده گذاشته اند. در دهه های اخیر، حوادثی در برخی از کشورهای اسلامی رخ داد که جرقه ی آن ابتدا در سال 2010 م در تونس زده شد. محصول این رخداد، زایش گروه های جهادی رادیکال، به ویژه گروهک های تروریستی داعش و القاعده در عراق و سوریه و در مجموع، جهان اسلام بود. این نوشتار به دنبال واکاوی علل و زمینه های داخلی و خارجی پیدایش جریان های تکفیری با روشی اسنادی و تحلیلی است. یافته های تحقیق نشان می دهد اگر چه پیش ازاین، زمینه های شکل گیری جریان های تکفیری رادیکال در محیط بحران فراهم بوده، اما صف آرایی کنشگران منطقه ای و فرامنطقه ای نیز در بروزو تشدید بحران و همچنین ظهور و پیدایش جریان های تکفیری نقش اساسی و
موثر ایفا نموده است. ظهور جریان های تکفیری، به شدت، مناسبات خارجی سوریه و عراق را دردو سطح درون منطقه ای و فرامنطقه ای تحت تاثیر قرار داده و زمینه را برای منازعات و واگرایی روابط خارجی این کشورها فراهم نموده است.
خلاصه ماشینی:
ابن تیمیه که با عقاید باطل خود بسیاری از اعتقادات ، آداب و سنن اسلامی نظیر شفاعت ، توسل ، تبرک، بنا و زیارت قبور را شرک می دانست در زمان خود چندان اقبال نیافت و بسیاری از عالمان هم عصرش و بعد از او، وی را گمراه می دانستند (حسینی میلانی،١٣٨٣، ٥٧٧-٦٠٠) اما متاسفانه تفکرات التفاطی او صدها سال پس از او توسط محمد بن عبدالوهاب (١١١٥-١٢٠٦ ه ق ) در شبه جزیره زنده شد، ابن عبدالوهاب و پیروانش با گسترش دادن راه ابن تیمیه مسلمانانی که با ایشان هم عقیده نبودند را تکفیر و به شرک متهم ساخته و بر این اساس ، جریان جدیدرا بنا کردند(امین عاملی، بی تا، ١٢١-١٢٢) این جریان که با نام «وهابیت » در جامعه اهل سنت شکل گرفته بود هر اندیشه و اعتقادی را که با باور های خویش متفاوت می یافت الحاد پنداشته و بر این اساس پیروان مذاهب گوناگون و به طور خاص شیعیان را تکفیر کرده و خون و مالشان را حلال دانستند و با رویکرد پیکار جویانه و خشونت بار به جنگ آن ها آمده و هر از چند گاه بادرگیری و ترور، انسان های بسیاری را به خاک و خون کشیده اند.
احیای خلافت اس لامی و شیعه ستیزی، دو چشم انداز عمده و مهمی است که جریان های تکفیری برای رسیدن به آن ، سوریه و عراق را مورد حمله و تهاجم قرار دادند: احیای خلافت اسلامی ایده ی احیای خلافت جهانی اسلامی، یکی از ارکان و ویژگی های فکری گروه های جهادی رادیکال برشمرده می شود که ریشه ی تاریخی عمیق در تاریخ اسلام دارد.