چکیده:
در دنیای امروز، فناوری اطلاعات[1] و سیستمهای اطلاعاتی[2]، دیگر یک ابزار کار یا
منبعی از منابع تولید نیست بلکه محیط و فضای کاری جدید است. این محیط و فضای کاری
جدید، زمینه تحولات شگرفی را در سازمانها فراهم کرده است که از جمله این تحولات،
تغییر در شیوه سازماندهی و ارائه شکلهای جدید سازمانی نظیر سازمان دانش محور،
سازمان شبکهای، سازمان مجازی و غیره است.
در خصوص متأثر شدن ساختارهای سازمانی و ابعاد مختلف آن از IT/IS در طی سه دهه
گذشته، تحقیقات زیادی انجام شده است ولی یافتههای این تحقیقات متناقض میباشد. از
طرف دیگر با توجه به تغییر و تحول در گونههای فناوری اطلاعات، سیستمهای اطلاعاتی و
تغییر در مصادیق و توانمندیهای IT/IS، تعمیم یافتههای تحقیقات گذشته در این زمینه
کاهش یافته است. از این رو در این مقاله تلاش شده است تا ضمن تبیین نتایج تحقیقات
گذشته، براساس مصادیق نوین IT/IS نظیر
سیستمهای مختلف اطلاعاتی، اینترنت، اینترانت، اکسترانت، ویدئو کنفرانس، پست
الکترونیکی وغیره و نیز شناسایی دو متغیر تعدیلکننده، تأثیر IT/IS بر ساختار
سازمانی، یک مدل جامع جهت انسجام بخشیدن به ادبیات این موضوع در حوزه تئوری سازمان
طراحی و تبیین شود. به این منظور جهت شناخت بیشتر تأثیر IT/IS بر ساختار سازمان،
همچنین تأثیر دو متغیر تعدیلکننده سبک رهبری مدیریت عالی و نگرش وی نسبت به IT/IS
بر ساختار سازمانی صنایع قطعهسازی خودروی ایران از سه پرسشنامه استفاده شده است.
این پرسشنامهها تحت عنوان پرسشنامه ارزیابی وضعیت موجود فناوری اطلاعات و سیستمهای
اطلاعاتی در شرکتها، پرسشنامه سنجش ساختار سازمانی شرکتها و پرسشنامه تعیین شیوه و
سبک رهبری مدیریت سازمان در بین شرکتهای موفق صنایع قطعهسازی خودروی ایران توزیع
شد که در هر شرکت، سه نفر از مدیران به پرسشنامهها پاسخ دادند (مدیر عامل، مدیر
منابع انسانی یا اداری و مدیر IT). اطلاعات جمعآوری شده از شرکتها با استفاده از
نرمافزار 5/11 SPSS تجزیه و تحلیل شده و فرضیههای مبتنی بر مدل تحقیق مورد آزمون
قرار گرفتند و در پایان مدل جامع طرح سازمانی متناسب با IT/IS ارائه شد.
خلاصه ماشینی:
"لذا در این تحقیق، ارتباط بین IT/IS و ساختار سازمان از طریق دو متغیر تعدیلکننده نقش حمایتی مدیریت عالی و سبک رهبری مدیر عالی بررسی میشود؛ بهعبارت دیگر فرضیه اساسی تحقیق مورد نظر این است که اگر مدیران میخواهند که با بهکارگیری IT/IS، ساختار سازمانشان انعطاف بیشتری داشته باشد و از پیچیدگی و رسمیت کمتری برخوردار شود و انسجام و یکپارچگی در میان واحدها و افراد سازمان بیشتر شود، بدون اینکه سبک رهبری خویش را متناسب با این هدف، تغییر دهند و نقش حمایتی و پشتیبانی خود را از IT/IS بخوبی ایفا کنند، صرف هزینههای زیاد برای فناوری اطلاعات و استقرار سیستمهای اطلاعاتی در سازمان، نتیجه مطلوب را به همراه نخواهد داشت و سازمان به سمت یک ساختار ارگانیک و مجازی سوق نخواهد یافت.
نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهد در صورتیکه مدیریت عالی در شرکتهای قطعهسازی خودروی ایران دارای نقش حمایتی نسبت به IT/IS باشد و سبک رهبری وی از نوع مشارکتی باشد، بهکارگیری IT/IS موجب کاهش تمرکز در ساختار سازمان میشود؛ بهعبارت دیگر رابطه بین IT/IS با تمرکز سازمانی، یک رابطه منفی معنادار است؛ یعنی هر چقدر سرمایهگذاری روی گونههای مختلف فناوری اطلاعات و سیستمهای اطلاعاتی بیشتر شود و موجب تقویت IT/IS در سازمان شود، مدیران تمرکز در تصمیمگیری را کاهش میدهند و با توزیع اطلاعات در سراسر سازمان، کارکنان را توانمند کرده و در نتیجه امکان _____________________________ [1]."