چکیده:
بهرهوری یکی از عوامل اصلی در استفادة بهینه از منابع و امکانات برای واحدهای
تولیدی و خدماتی است. صنعت نفت کشور، یکی از صنایع پیشرو و در عینحال با اهمیت در
کشور است، که سهم قابل توجهی در صادرات، درامدهای دولت و تولید ملی دارد. تخمین
تابع تولید بخش نفت و گاز طی دورة 1357-1379، نشان میدهد که سهم عامل سرمایه در
تولید این بخش، بهطور متوسط برابر 0.56 و سهم نیروی کار، برابر 0.37 بوده است. این
نتایج، برای محاسبة بهرهوری کل این بخش با استفاده از رویکرد سولو بهکاررفتهاند.
بررسی نتایج نشان میدهد که بخش عمدهای از رشد ارزش افزودة بخش نفت، به رشد (مثبت
یا منفی) بهرهوری طی سالهای مختلف وابسته است و نهادة نیروی کار و سرمایة سهم
اندکی در تأمین این رشد دارند، که البته این فرایند برای صنعت نفت و صنایع مشابه که
از ارزش ذاتی مخازن نفتی سود میبرند، امری طبیعی است. لذا عامل تکنولوژیهای نوین
در جلوگیری از افت تولید مخزن و میزان ذخایر، از جمله عواملیاند که لازمست در
مطالعات مربوط به تجزیة عوامل مؤثر بر بهرهوری این بخش، مورد توجه قرار گیرند.
طبقهبندی JEL: J24,D224.
In this paper productivity is calculated for oil and gas sectors by Solow residual. Productivity is one of the important issues which have an important role in optimal production. The oil and gas industry is one of the most fundamental industries in Iran and has a high share in export and national income. The Neo-classical model is an extension to the Harrod-Domar model including a new term، productivity growth. Solow residual is the base on a production function with two factors، labour and capital، which economic growth rate is calculated from sum of labour growth، capital growth and a residual as the Solow residual or total factor productivity growth which is an often used measure of technological progress. The estimation of production function for oil and gas sector shows that capital elastisity is 0.56 and labour elastisity is 0.37. The results show that productivity have the highest share in value added of oil and gas sectors while capital and labour inputs have a little share in the growth of this section. Of course this result sounds natural because oil and gas industrials have a inherent value of reserve.
خلاصه ماشینی:
"بررسی نتایج نشان میدهد که بخش عمدهای از رشد ارزش افزودة بخش نفت، به رشد (مثبت یا منفی) بهرهوری طی سالهای مختلف وابسته است و نهادة نیروی کار و سرمایة سهم اندکی در تأمین این رشد دارند، که البته این فرایند برای صنعت نفت و صنایع مشابه که از ارزش ذاتی مخازن نفتی سود میبرند، امری طبیعی است.
با توجه به نتایج بهدست آمده از مدل و با مبنا قرار دادن آنها، بهرهوری کل بخش نفت و گاز با استفاده از رابطة ذیل محاسبه شد: براین اساس و با مبنا قراردادن معادلة لگاریتمی و لگاریتم متغیرها (دربارة سرمایة، ارزش سرمایة خالص، که برابر با سرمایه منهای استهلاک معمول سرمایه و استهلاک دوران جنگ است، استفاده شده است)، نرخ رشد هریک از نهادهها، نرخ رشد ارزش افزوده و نرخ رشد بهرهوری کل صنعت نفت، در جدول شمارة(2) ارایه شدهاند.
البته بدون شک سرمایهگذاری در بخش نفت و همچنین نیروی کار مورد نیاز آن، عامل اصلی ایجاد و تداوم رشد بهرهوری است، اما ویژگی پربازده بودن منابع نفتی کشور و دستیابی به آن با سرمایة اندک (نسبت به مجموع بازدهی قابل استحصال)، عاملی است که بهوضوح نقش این عوامل را تحتالشعاع قرار میدهد.
نتایج بررسی نشان میدهند که تغییرات روند ارزش افزودة بخش نفت و گاز و فعالیت استخراج و صادرات نفت، بهطور تابع تحولات جهانی از یک سو و وجود ظرفیت تولید کافی (برای برخی سالهای استثنایی، به خصوص از سال 2000 میلادی به بعد که امکان افزایش میزان صادرات وجود داشته)، از سوی دیگر بوده است."