چکیده:
یکی از مباحث جدید در علوم قرآنی،زبانشناسی تخصصی قرآن است که امروزه شاخهای مهم از اسلوبهای فهم قرآن شمرده میشود.یکی از شعبههای زبانشناسی نیز معنیشناسی است که در آن به بررسی واژگان کلیدی قرآن میپردازند،منظور از واژگان کلیدی آن دسته از مفرداتی هستند که اگر با روشی میدانی ارزیابی معنایی شوند میتوانند در تفسیر آیه و وجوه معنایی آن نقش بالایی داشته باشند.در این مقاله با توجه به شاخهء معناشناختی در باب اسلوب مشترک معنوی از منظر صدر المتألهین شیرازی دیدگاه او را در تفسیر برخی آیات قرآنی بررسی میکنیم،اسلوب مشترک معنوی در واژگان کلیدی قرآن یگانه روشی است که دریچهای نو بر پژوهشگران علوم قرآنی و تفسیر میگشاید و راه جدیدی را در تفسیر موضوعی واژگان هموار میسازد تا پژوهندگان به اعجاز لفظی و معنوی قرآن با نگاهی تازه توجه کنند.
خلاصه ماشینی:
"این روش همان است که صدر المتألهین در تمام آثار تفسیری و علم الحدیث
مفهومی و مشترک معنوی دارد و هر کدام از این دو مفهوم در مصادیق خود شرکت
گاهی یک لفظ به یک معنای کلی اطلاق میشود که خود شامل چندین معنی است و این
بیش از آن معنی داشته باشد از اعجاز قرآن است و در کلام بشری وجود ندارد(زرکشی
سرچشمهء این معنی را که در لفظ هدی واقع است باید در مفهوم هدایت و مصادیق آن جستجو کرد.
سؤالات متعددی در این جا مطرح است که طرح مشترک لفظی برای حل آنها بدون
ملاصدرا در این مورد میگوید«أن مفهوم الوجود مشترک محمول علی ما تحته حمل التشکیک لا حمل التواطؤ»(صدر المتألهین[بیتا]:ج 1،53).
پدیدهء اشتراک معنوی که در مفهوم وجود عام از آن سخن گفته است،چگونه آن را در همهء مفاهیم عام و کلیدی قرآن به کار گرفته و از ظاهر به باطن و از بطن دیگر به لطایف
نور،و بالاترین درجات آن قرار دارد پس نور آسمانها و زمین به منزلهء نور الانوار و فلک الافلاک است،و چون سخن به روش اشراقیون ترسیم شده است گویند:نوری که
همان طور که در بیان صدر المتألهین آمده ابتدا در نور به وجود تفسیر شده است و
کلیدی فراوانی را که در روایات اصول کافی آمده است مطرح میکند و با روش اشتراک معنوی و بیان واژگان و اتیان مصادیق تشکیکی میتواند حقایقی را که در بطن احادیث
آنچه صدر المتألهین در حقیقت تکلم و واژهء کلام و وحی گفته است همان روش علم"