چکیده:
موحدان، همواره بر این باورند که خداوند، واجب الوجود، علت هستیبخش، خالق همه موجودات و نیز
کامل مطلق و از تمام جهات بینیاز است. اثبات کامل مطلق از موضوعات بسیار مهم اعتقادی خداپرستان
است. در مذهب تشیع بسیاری از اذکار، اوراد دعایی و عبادی و ستایشهایی که از پیشوایان معصوم علیهمالسلام
درباره اخلاق ولاحدی ذات حق وارد شده است بر کامل مطلق بودن آن ذات دلالت دارد.
نویسنده در این نوشتار بر آن است تا «کامل مطلق» را نه از راه دلایل موجود در کتابهای فلسفی بلکه از
راه ادلهای (هفت دلیل) که خود بدان دست یافته است، اثبات کند.
خلاصه ماشینی:
"مقدمه دوم: اگر کامل مطلق در خارج وجود داشته باشد یقینا امکان علیت نسبت به همه موجودات محدود و متناهی عالم را خواهد داشت؛ زیرا فاصله میانی محدود و نامحدود و متناهی و نامتناهی به قدری زیاد است که به حد و حصر در نمیآید و اصلا نمیتوان میان آنها مقایسه و نسبتی برقرار کرد.
به دیگر سخن نمیتوان رابطه علیت و معلولیت میان دو موجود را به صورت امکان خاص (سلب ضرورت از طرفین) در نظر گرفت بطوری که مثلا هم معلول بودن یکی از آنها برای دیگری و هم معلول نبودنش ممکن باشد؛ یعنی هیچ کدام ضرورت نداشته باشد.
ابن ابی العوجاء گفت: فرض کنیم، در صورت جریان حالت کوچکی و بزرگی و زمان سابق و لاحق مطلب چنان باشد که فرمودی و بر حدوث اجسام استدلال نمودی، ولی اگر چیزها همگی به کوچکی خود باقی مانند از چه راه بر حدوث آنها استدلال میکنید؟ امام فرمود: بحث ما روی همین جهان موجود (فعلی) است اگر این جهان موجود فعلی را برداریم و جهان دیگری به جای آن گذاریم خود همین فرض یعنی نابود شدن جهان فعلی و به وجود آمدن جهان دیگر بهترین دلیل بر حدوث این جهان است.
دلیل ششم پس از پذیرش اصالت وجود و مراتب تشکیکی آن و این که معلول نسبت به علت ایجادی و هستی بخش خود عین ربط و فقر و تعلق است و هویتی جز ربط و تعلق ندارد، میگوییم: معلولیت و وابستگی معلول، ذاتی آن است چنانکه علیت علت برای آن ذاتی است؛ یعنی وجود وابسته و معلول، هرگز مستقل و بینیاز از علت نخواهد شد و رابطه میان علت و معلول، ذاتی و ضروری و تخلفناپذیر است."