چکیده:
غرب جدید در ایران معاصر یا به تعبیری مدرنیته و یا به تشبیه بومی ما،ضحاک ماردوشی که نزدیک به دویست سال مغز جوانان ما را میخورد!در سه مرحله و هربار با چهرهای متفاوت وارد شده است: نخستین چهره آن،چهره تبلیغی-مسیحی آن میباشد که قریب به سیصد سال(از عصر صفویه تا ابتدای قاجار)به شکل فعال و پس از آن به صورت نیمهفعال بوده است.دومین چهره آن،چهره سیاسی، نظامی و اقتصادی آن میباشد که از ابتدای قاجار تا آستانه مشروطه به شکل فعال بوده و پس از آن نیز به شکل نیمهفعال ادامه یافته است.سومین چهره آن،چهره فکری-نرمافزاری غرب میباشد که از آستانه مشروطه تا انقلاب اسلامی به شکل فعال بوده است.مواجهه مجتهدان شیعی با چهره فکری- نرمافزاری غرب در سه مرحله بوده است:در مرحله نخست(از ابتدای قاجار تا آستانه مشروطه)،غرب فکری،صرفا توصیف شده(غربشناسی توصیفی)؛در مرحله دوم(قبل و بعد مشروطه)غرب فکری به ارزیابی و چالش کشیده شده(غربشناسی انتقادی)و در مرحله سوم(عصر انقلاب اسلامی)در برابر غرب فکری،طرحی اثباتی ارائه شده است(غربشناسی اثباتی).نوشتار حاضر به مرحله نخست از مواجهه جریان دینی با غرب فکری میپردازد.
خلاصه ماشینی:
"بهعنوان مثال؛آقا احمد کرمانشاهی در این مسأله که آیا دولتی از اروپاییان حق آن را دارد که بر کشوری بیرون از مرزهای خود چیره گردد،عینا بسان سید عبد اللطیف شوشتری اظهار نظر کرده و بر این اساس،یورش فرانسه بر مصر در سال 1213 ق/1798 م را امری نادرست و یک درازدستی غیرمشروع به شمار آورده و استعمار انگلیس در هند را به علت دارای شرایط لازم بودن و به سبب عدم شایستگی هندویان بر کشورداری،کاری سخت بهنجار دانسته است.
هرچند قراینی وجود دارد که البته به نظر میرسد که آقا احمد کرمانشاهی در این توصیف خود از دموکراسی-که در حقیقت قصد توصیف دموکراسی انگلیسی را داشته است-چندان راه صواب را نرفته است،زیرا کارشناسان تاریخ مشروطیت انگلیس،مانند ویلیام فلهمینگ،شویلر و وستون میآورند که از نیمههای سده 17 تا آغازین دهههای سده 19(که با زمان نگارش کتاب آقا احمد مصادف بوده است)،قانون اساسی مبتنی بر حکومت آمیخته( mixed government )در انگلستان مورد قبول بوده است؛بدین معنی که ارکان دستگاه حاکم بر سه اصل پادشاهی،اشرافیگری و دموکراسی بنیاد شده بود که نمایندگان آن ارکان،به ترتیب،شاه،مجلس اعیان(سنا)و مجلس عوام(شورای ملی)بودند و برخلاف آنچه آقا احمد کرمانشاهی آورده است،آنان از وزیران بهعنوان یکی از نیروهای مستقل سهگانه حکومت آمیخته سخن نراندهاند."