خلاصه ماشینی:
"فخر رازی ذیل قول خداوند: «لقد اگرسلنا نوحا الی قومه یا قوم آعبدوا الله ما لکم من اله غیره» (موءمنون/23)میگوید: نوح ابتدا گفته:«خدا را عبادت کنید» و سپس گفته «اله دیگر غیر از او موجود نیست»، و عبارت دوم به منزلهی علت برای عبارت اول است؛ زیرا وقتی الههی دیگری برای آنها نباشد هرچه از سود و نیکی و خوبی ولطف به آنها میرسد از ناحیهی خدا خواهد بود و نعمتهای غیر متناهی مستلزم نهایت تعظیم میباشد وعبادت خدا به دلیل علم به اینکه غیر از او اله دیگری موجود نیست، واجب شده است.
در قرآن آیات متعددی وجود دارد که دلالت بر صحت تفسیر مذکور میکند: سید قطب ذیل آیه: «یا اگیها الناس آعبدوا ربکم الذی خلقکم و الذین من قبلکم» (بقره/21)، آورده است:«این آیه پیامی است به همهی مردم برای اینکه عبادت کنند کسی را که همهی آنها و انسانهای قبل از آنها را خلق کرده است.
(7) صاحب تفسیر المنار ذیل همین آیه وحدت معبود را معلل به وحدت خالق کرده و میگوید: «آن کسی که چنین صفاتی دارد خداوند است نه فرزندان یا همتایانی که برای او تراشیدهاند، پس او را عبادت کنید و شریکی برای او قرار ندهید، اله غیر از او نیست، خالق همه چیز است، پس آن اله که مستحق عبادت است همان رب خالق است و غیر او همه مخلوق بوده، واجب است که خود آنها خدا را عبادت کنند پس چگونه میشود این مخلوقات را عبادت کرد؟»(8) تذکر: بعضی، عبادت را به خضوع در مقابل کسی که اعتقاد به ربوبیت او داشته باشند تفسیر کردهاند به طوری که خضوع علمی یا قولی در مقابل کسی که اعتقاد به ربوبیت مخضوع له باشد آن را عبادت محسوب میکنند."