چکیده:
بحث از «کارآمدی دین» در عرصه اجتماع و نقش دین در حل معضلات جوامع، از مباحث اساسی
در حوزه اندیشه سیاسی اسلام است که توجه بدان میتواند منشأ رفع برخی ابهامات گردد.
اعتقاد بر این است که دین میتواند برای تمام عرصههای اجتماعی، در کلیه زمانها و
مکانها، راهکارهایی متناسب با وضعیت موجود ارائه دهد. برای دستیابی به این مهم
در جامعه، باید سه عنصر مهم دین، یعنی اعتقادات، اخلاق و احکام مورد توجه قرار
گیرد. در این صورت، دین میتواند حداکثر میزان کارآمدی را به نمایش گذارد. کارآمدی
نظام جمهوری اسلامی نیز، که بر اساس دین پیریزی شده است، باید در چارچوب همین سه
مؤلفه مورد ارزیابی قرار گیرد. بیتردید، در هر یک از این سه محور، ممکن است در
نظام جمهوری اسلامی، قصورات و یا تقصیراتی در این زمینه وجود داشته باشد، اما بستر
حرکت جامعه اسلامی در بسیاری از عرصهها شتابان و رو به جلو و صعودی است و دین به
سمت نهادینه شدن به پیش میرود.
برای کارآمدی پیش از پیش دین میتوان کاستیهای در هر سه عرصه را شتابان و به رفع
آن همت گماشت.
خلاصه ماشینی:
"معیار کارآمدی دین پس از طرح بحث «گستره شریعت»، سؤال دیگری مطرح میشود و آن اینکه کارآیی دین چگونه است؟ در پاسخ این سؤال، باید به این نکته توجه کرد که آیا دین مقولهای است ذهنی که مربوط به فکر و ذهن و عقل و قلب ماست و یا دین امری عینی است که هم وجود دارد بدون در نظر گرفتن دینداران؟ اگر بپذیریم که دین یعنی خود این اعتقادات، با صرفنظر از اینکه کسی این اعتقاد را دارد یا ندارد، در این صورت، کارایی دین همیشه بالقوه است؛ زیرا خود مفاهیم و کلیات، کارایی بالفعل ندارند، بلکه باید کسانی اینها را بپذیرند و در زندگیشان اثر بدهند و تنها در این صورت است که میتوانیم بگوییم آیا این دین کارآیی دارد یا خیر.
به تحقیق، میتوان ادعا کرد که سه عنصر اساسی دین، یعنی باورها، ارزشها و رفتارها، در نظام جمهوری اسلامی ایران وضعیت مشابهی نداشته، بلکه در برخی بخشها، رشد محسوسی وجود داشته است، اما در برخی از بخشها نیز باید گفت: جای تأمل وجود دارد و باید برای قضاوت درباره آن، به جزئیاتی اشاره نمود: به خوبی، میدانیم که ارزشهای اسلامی، آنگونه که باید و شاید، پس از انقلاب به اجرا درنیامدند و احکام اسلامی هم در بسیاری از جاها یا اصلا قانونی نشدند و هنوز در قانونی شدنشان حرف است، یا آنجا هم که قانونی وجود دارد، عملا اجرا نمیشوند."