چکیده:
معرفتشناسی یکی از شاخههای فلسفه است که با درک ریشهها، زمینهها، ماهیت و بویژه اعتبار دانش در ارتباط و درصد فراهم کردن دانش لازم برای ارزیابی دانش است. در معرفتشناسی سازمانی، ماهیت و منشأ دانش سازمانی و دانش مربوط به منشأ ساختارها، شیوهها و اعتبار دانش و معرفت سازمانی مورد بررسی قرار میگیرد. برای بررسی پدیدهها با دید معرفتشناسانه باید پنج محور مربوط به موضوع شناخت، ابزار شناخت، منبع شناخت، روش شناخت و اعتبار شناخت، از دو زاویة عینی و ذهنی مورد بررسی قرار گیرد. این موضوع که ماهیت و وجود جهان، سازمان و پدیدهها از عینیت برخوردار است یا ذهنی است، باعث شکلگیری دو مکتب معرفتشناسی عینیتگرا و ذهنیتگرا شده است. به تبع این دو مکتب، دو دیدگاه اصلی در معرفتشناسی سازمانی شکل گرفته است که شامل معرفتشناسی سازمانی شناختگرا و ارتباطگراست. در معرفتشناسی شناختگرا پدیدهها دارای وجود ذهنی هستند در حالیکه در معرفتشناسی رابطهگرا پدیدهها وجود عینی دارند و رابطة بین آنها به مدد قواعد یادگیری مورد کشف و بررسی قرار میگیرد. کاربرد معرفتشناسی شناختگرا در نظریههای سازمان و مدیریت باعث شده است تا به سازمانها به عنوان ابزار برنامهریزی راهبردی و ابزار پیشبینی و به عنوان حلکننده مسائل نگریسته شود. معرفتشناسی رابطهگرا باعث خلق مفاهیمی نظیر سیستمهای در حال تکامل، رویکردهای شبکهای، موجودیتهای اجتماعی و خودسازماندهی و... در نظریههای سازمان و مدیریت شده است.
خلاصه ماشینی:
"تحلیل معرفتشناسانة نگرشهای اصلی سازمان و مدیریت محورهای رایج در تحلیلهای معرفتشناختی نگرش کلاسیک نئو کلاسیک سیستمی ـ اقتضایی موضوع شناخت ساختارها رفتارها زمینه (محیط) ابزار شناخت استقرایی در ساختار استقرایی در رفتار سیستمی منبع شناخت عینی و واقعگرا با تاکید بر ساختارها (حس و تجربه) عینی و واقعگرا با تاکید بر رفتارها(حس و تجربه) عینی ـ ذهنی و محیطگرا(عقل) روششناسی شناخت روششناسی خردگرا روششناسیاثباتگرا«رفتارگرایی» روششناسی یادگیری سازمانی روششناسی تعامل گرایی تفسیری روششناسی تحلیل طولی و تاریخچة زندگی روششناسی رویکردهای فرهنگی و نمادگرایی ساختاری روششناسی نقشههای شناختی روششناسی علائم رمزی (سمیوتیک) روششناسی رویکرد دراماتورژیکال اعتبار شناخت شناخت محدود شناخت محدود شناخت نسبتا مکفی نگاهی شناختشناسانه به نگرش کلاسیک سازمان و مدیریت نگرش کلاسیک، قدیمیترین نگرش سازمــان و مدیریــت است که از مجموعة نظریههای به هم مرتبط ] از نظر تعمیم[ ومتمایز]از نظر محتوا[ تشکیل شده است.
موضوعات اصلی مطالعه در رویکردهای مختلف مدیریتی شاخه رویکرد موضوع اصلی مطالعه ویژگی یا عامل اصلی سازمانها مدیریت علمی کار کارخانه سود مکتب اداری وظایف مدیریتی کارآیی مکتب بوروکراتیک سازمان رسمی قدرت ساختاری کاردکردگرایی ساختاری کارکردها و نقشها سیستم ارتباطات رسمی مکتب فنی(تکنولوژیکی) کارخانه ساختار مکتب تاریخی محیط/ راهبرد/ ساختار ساختار روابط صنعتی تعارض صنعتی هنجارها مکتب فنی ـ اجتماعی جریان کار فنی ـ اجتماعی پویائیهای گروهی گروه و فرد تفکر گروهی رفتاری روابط انسانی گروه کاری همبستگی اجتماعی نظریه تصمیم فرآیند تصمیمگیری تصمیمگیری تحلیل طولی توسعه در طی زمان حافظة جمعی تحلیل درون سازمانی شبکههای درون سازمانی شبکه اکولوژی جمعیت سازمانهای همگون بقا اقتصادهای سازمانی هزینههای مبادله بازار، بوروکراسی و دسته8 زمینهای ـ رویکرد فرهنگی برساخته نمادین(ساخت نمادین) فرهنگ مـحیطـی مکتب نئونهادی فعالیتهای اجتماعی مشروع زمینه نهادی یادگیری سازمانی نظریههای کاربردی جدید دانش کاربردی(عملی) 9 مکتب تعاملات تفسیری تعاملات قدرت/دانش نظم مورد توافق شناختگرایان سازمانی طرحهای شناختی تفکر سازمانی علائم رمزی ارتباطات و ارتباطات شخصی متن بر اساس مدل سه شاخگی (میرزایی، 1376) منظور از شاخة زمینه تمام شرایط و عوامل محیطی و برونسازمانی است که بر سازمان احاطه دارد و سیستمهای اصلی یا ابر سیستمهای سازمان از قبیل مشتریان یا ارباب رجوع، دولت، بازار و سایر سیستمهای محیطی سازمان را تشکیل میدهد."