چکیده:
در مقاله حاضر بخشی از یافتههای طرح پژوهشی به انجام رسیده در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی با عنوان «طراحی و به کارگیری ضوابط کار تیمی در مراقیت شبانهروزی از کودکان» ارائه میگردد.
با انجام نیازیابی و تایید اولویت سازمانی در مذاکره با مدیران ستادی و اجرایی سازمان بهزیستی کشور طرحی اقدام پژوهی با هدف حل یک مسئله دارای اولویت سازمانی (طراحی ضوابط و نحوه به کارگیری کار تیمی در بخش مراقبت ازکودکان بیسرپرست) تدوین گردید. این طرح در قالب توسعه سازمانی (Organization Development) و رویکرد اقدام پژوهی (Participative Action Research) مشارکتی به اجرا درآمد. با ایجاد ساختار مشارکتی لازم و پیگیری مراحل مختلف طراحی و پیگیری آموزش، اجرا و بازخورد در هر مرحله عناصر مختلف «ضوابط کار تیمی» و «نحوه به کارگیری آنها» مورد مطالعه، طراحی و تدوین قرار گرفتند.
بروندادهای طرح در دو قالب «ضوابط و تجارب به کارگیری آنها» و «تغییر رفتار سازمانی« طبقهبندی شدهاند. فرآیند «تدوین ضوابط و نحوه به کارگیری» موجب ایجاد تغییرات در دستورالعملهای اجرایی، به دست آوردن ضوابط جدید و روشها و ابزار آموزشی گردیده و در عین حال یافتهها نشان میدهد که روش اجرای طرح در ایجاد تغییر رفتار سازمانی در حیطههای مختلف و از جمله بهبود سبک مدیریتی، روابط و همکاری بین فرد و کیفیت خدمات ارائه شده به کودکان موثر بوده است.
از نتایج با اهمیت طرح ابلاغ به کارگیری ضوابط در استانهای سراسر کشور و توسعه آموزشهای نیروی انسانی بر مبنای تجارب طرح بوده است. بدین ترتیب تلفیق نتایج طرح پژوهشی با بدنه اجرایی امکان تداوم ارزیابی از نتایج و ارتقاء کیفیت مستمر را فراهم نموده است. تقویت زمینههای نظارت علمی از دیگر دستاوردهای اجرایی طرح میباشد.
912 پرونده مربوط به فرزندان مقیم مراکز شبانهروزی استان تهران قبل از اجرای طرح تیمی مورد بررسی قرارگرفت. نتایج نشان دادند که ثبت ورود مشخصات فردی و علل پذیرش (000/0>P و 12/944=χ2)، ارزیابی اولیه از وضعیت کودک (000/0>P و 8/390=χ2) و رعایت محرمانه بودن اطلاعات پروندهها (000/0>P و 14/1589=χ2) کاملا رعایت میگردد. در حالی که ثبت برنامه مدون و مکتوب (000/0>P و 26/362=χ2) و مشارکت اعضای تیم حمایتی در شکل دادن به محتوای پروندهها (000/0>P و 22/427=χ2) به نحو مطلوب وجود نداشته و استفاده از فرمهای دهگانه (000/0>P و 89/787=χ2) به صورت ناقص میباشد.
بعداز اجرای طرح تیمی نتایج نشان میدهد که تعداد جلسات برگزار شده در مراکز منظم تر (000/0>P و 8/30=χ2)، فاصله بین جلسات کمتر (000/0>P و 05/119=χ2)، جو حاکم بر جلسات (000/0>P و 5/31208=U) وکیفیت جلسات (000/0>P و 29300=U) بهبود یافته است. تعداد برنامههای مدون شده برای فرزندان بیشتر (000/0>P و 83/33=χ2) و کیفیت پروندههای فرزندان (000/0>P و 9598=U) از نظرکارکنان بهتر ارزیابی شده است. درجه مشارکت گروهی کارکنان (000/0>P و 22777=U) و فرزندان (000/0>P و 20854=U) در تدوین برنامههای فردی بیشتر بوده است. موفقیت عمومی مراکز در حمایت ازکوکان (000/0>P و 18030=U)، درجه جوابگویی فعالیتهای مراکز به نیازهای کودکان (000/0>P و 18969=U) و درجه رضایت فرزندان از عملکرد مراکز (000/0>P و 15156=U) افزایش یافته است.
درجه مشارکت کارکنان در برنامه ریزی ها و تصمیم گیری ها (000/0>P و 5/30003=U) و درجه همکاری و فعالیت گروی بین کارکنان (000/0>P و 80651=U) توسط آنان بسیار بهتر ارزیابی شده است. رابطه بین کارکنان مراکز با همدیگر (000/0>P و 24527=U) رابطه کارکنان با مدیریت (000/0>P و 27388=U) و رابطه کارکنان با فرزندان (000/0>P و 28142=U) بهبودیافته است. رضامندی شغلی گروه کارشناسان (05/0>P و 5/1340=U)، کارکنان رسمی (05/0>P و 5/6700=U) و کارمندان دارای سابقه خدمتی بالای ۲۱ سال (000/0>P و 752=U) افزایش یافته است.
The present article reports some findings of a research project of the University of welfare and rehabilitation sciences in Tehran titled; “Designing and Applying a Code of Practice for Teamwork in Residential Child Care”. Following a preliminary study of needs and organizational priorities in consultation with directors and executives of the welfare organization or Action research project was designed. The research was carried-out as an organization development project with a participative action research approach. After developing a structure to facilitate participation and following the design, evaluation and feedback at each stage of the development process, elements of the code of practice were studied. The outcomes of the research were reviewed on the two projects of “the code of conduct and its application” and “change in organization behaviour”. The findings not only show changes in practice guidelines methods and educational tools, they also show that the research and intervention process have led to changes in such aspects of organizational behaviour as improvement in management studies, interpersonal relationships and quality of services received by children.