چکیده:
حاصله با یکدیگر مقایسه و سلسله مراتب شهری آن تعیین و راهکارهایی برای بهبود وضعیت رتبهبندی آن ارائه گردیده است. یک سلسله مراتب شهری بسیار گسیخته و فاصلهداری در سطح استان مشاهده میشود و شیراز با فاصله خیلی زیاد در مقابل 70 نقطه شهری قرار گرفته و شهر لار با جمعیت 65975 نفر پس از شهرهای شیراز،مرودشت،جهرم،فسا،فیروزآباد،کازرون هفتمین شهر پرجمعیت استان میباشد. سلسله مراتب شهرستانهای استان هیچگونه شباهت و ارتباطی با الگوهای ذکر شده ندارد و شهرکهایی که در اطراف استان تأسیس شده صرفا به خاطر کاهش فشار جمعیت و اسکان بخشی از این جمعیت میباشد بدون آنکه قدرت خدماتی،رفاهی و اشتغال جامعه با رعایت فاصله نسبت به شهر مرکزی در نظر گرفته شود و نظم قابل پذیرشی بین تعداد شهرستانها و فواصل طبقاتی آنها نسبت به مرکز استان وجود ندارد. در سلسله مراتب شهری استان فارس شهر لار از موقعیت اجتماعی و اقتصادی چندان مطلوبی برخوردار نیست و عوامل طبیعی در بین عوامل مؤثر در جایگاه اقتصادی و اجتماعی شهر لار و در سلسله مراتب شهری آن در استان نقش مهمی دارد.شهر یکی از پدیدههای ساخت بشر در محیط زیست به شمار میرود که به منظور اسکان،تأمین معیشت،داشتن روابط اجتماعی و اقتصادی و مانند آنها به وجود آمده است ولی این موارد اهداف شهری به شمار نمیروند.انسان خود محیط سکونتش را فراهم کرده و خود به ایجاد و نحوه زندگی در آن اقدام نموده است. شهرها باید برمبنای نقش و وظیفهای که در سطح منطقه دارد انجام وظیفه کنند و به نحوی در تمامی ابعاد توسعه یابند که اثرات منفی خود را به حد اقل برسانند بنابراین لازم است برنامهریزیهای شهری به نحوی به اجرا درآیند که به سکونتگاهها و الگوهای سازمانی و نوع فعالیتهای انسانی به صورت یک جامعه بزرگ نگریسته شود بنابراین بیشترین هدف بر این اصل قرار دارد که برنامهریزیهای شهری همگام باهم پیش روند. سلسله مراتب شهری طبق یک تعریف عبارتند از:طبقهبندی شهرهای واقع در یک محدوده جغرافیایی براساس شاخصهای جمعیتی و اهمیت و نقش عملکرد اداری آنها به طوری که با یک محاسبه و نظم قابل سنجش بتوان شهرها را در گروههای مختلف دستهبندی نمود.سلسله مراتب شهری در بسیاری از استانهای کشور ما ناموزون است و اختلافات زیادی بین شهرها از لحاظ رتبهبندی آنها براساس شاخصها به چشم میخورد شهرهای استان فارس نیز دارای سلسله مراتب منظمی نیستند و علل و عواملی باعث شده که این سلسله مراتب مشکلاتی را ایجاد نماید.در پژوهش حاضر سلسله مراتب شهری استان فارس براساس سه الگوی متفاوت بررسی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و نتایج
خلاصه ماشینی:
"مقدمه سلسله مراتب به مفهوم ساده عبارت است از طبقهبندی شهرهای واقع در یک محدوده جغرافیایی براساس شاخص جمعیتی و اهمیت و نقش عملکرد اداری آنها به طوری که با یک فرمول و نظم قابل تشخیص بتوانیم شهرها را از بالا به پایین در گروههای 1،2،4،3 و الی آخر دستهبندی و تفکیک نماییم(مستوفی الممالکی،2831:541) هر قدر فاصله طبقات شهری کمتر و دامنه نوسان در تعداد و روند کاهش مرتبه آنها کمتر باشد،سلسله مراتب شهری منظم و چنانچه شهرها با بینظمی و با فاصلههای زیاد ردهبندی شوند،سلسله مراتب نامنظم و بههم ریختهای مشاهده میشود که دلیل بر عدم اجرای برنامهریزی صحیح شهری و شهرنشینی بیقواره در این محدوده خواهد بود و به همان نسبت مشکلات و مسائل شهری بیشتری بروز میکند.
ج)سلسله مراتب شهری ایران براساس روش شش ضلعی والتر کریستالر1هرچند که طرح والتر کریستالر خود مبحث مهم و حجیمی در جغرافیای شهری و روستایی به شمار میرود و جزئیات آن خارج از این مقوله است،اما اساس کار برمبنای انتخاب مکانهای شهری مناسب با فواصل منظم در شش جهت یک شهر مرکزی میباشد که هرکدام از این نقاط اصطلاحا ẓsiteẒ نامیده میشوند و اصل مکان مرکزی2در چارچوب دیدگاه فضایی3یک طرح منظم و برنامهریزی شهری را برای اولین بار در جلگههای مرکزی و جنوب آلمان و فرانسه تجربه نمود اما متأسفانه این طرح نه تنها در کشور تجربه نشد بلکه محیط طبیعی ایران و انقطاع فضاهای یکسان از طریق سلسله کوهها،درهها،بیابانها و سایر عوامل نامساعد از جمله کمبود و کیفیت نامساعد شیمیایی منابع آب مانع از اجرای الگو خواهد شد و با توجه به عدم آمادگی فرهنگی جامعه برای استقبال و پذیرش مفاد آن مسلما طرحی ناموفق خواهد بود."