چکیده:
نمازهای مستحبی در متون فقهی منزلت ویژ ه ای دارد. این نمازها را از آن جهت«نافله» می گویند که افزون بر واجبات است. به تعبیر دیگر عطیه و بخشش غیر واجب است که از فردی صادر می شود. وجه تسمیه نمازهای مستحبی به «نافله»از جمله نکاتی است که بر حکمت وجود این نمازها دلالت دارد. در فقه شیعه احکام و آداب نمازهای مستحبی به نحوی بیان شده که با آداب و احکام فقهی نمازهای واجب کاملا متفاوت بوده و از سادگی و سهولت بیشتری برخوردار است. گویا شارع مقدس برای نوافل تسهیلات بیشتری قائل شده و رخصت داده اند تا به شکل ساده و آسان، این نمازها اقامه شود. در این مقاله پس از تبیین معانی«نافله» در متون ادبی و کاربرد آن در شعر فارسی، جایگاه فقهی نوافل در متون فقه شیعه و سنی بیان شده و استثنائات وضع شده در نوافل مورد توجه قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"او در این شعر«نافله» را به معنای نماز و روزه مستحبی آورده است: این چنین ملکی پریشان مانده دور از قافله کی شود اصلاح با صوم وصلات و نافله مولوی نیز در غزلیات خود، گاهی کلمه نافله را مقابل فرض بکار برده و همه اعمال واجب را فریضه و اعمال غیر واجب را نافله می داند: قرض بدو دهای پسر، نفس و نفس زر ودرم گنج و گهرستان از او، از پی فرض و نافله شیخ محمود شبستری که مثنوی«گلشن راز» خود را در پاسخ به سؤالات امیر حسین هروی سروده، در جواب به آن سؤال هروی که راجع به شرایط شناخت وحدت و ویژگیهای شناخت عرفانی و معرفت عارف پرسیده است، چنین میسراید: دل عارف شناسای وجود است وجود مطلق او را شهود است سپس به راه تحصیل شناخت عرفانی پرداخته و می گوید: وجود تو همه خار است و خاشاک برون انداز از خود جمله را پاک برو تو خانه دل را فرو روب مهیا کن مقام و جای محبوب چو تو بیرون شدی او اندر آید به تو، بی تو جمال خود نماید آنگاه به قرب نوافل اشاره کرده و معتقد است که نوافل سبب محبوبیت نزد معبود است.
این اوقات عبارتند از: 1- بعد از نماز فریضه صبح 2- هنگام طلوع خورشید 3- هنگامی که خورشید در وسط آسمان است در هر روز هفته به غیر از جمعه 4- بعد از عصر 5- هنگام غروب خورشید موارد استثناء شیخ طوسی سه مورد را در اوقات مذکور استثناء کرده و و میگوید نافلهای که یکی از این سه سبب را داشته باشد در همین اوقات پنجگانه جایز است: اول: تحیت مسجد دوم: زیارت مسجد سوم: قضاء نافله عدم جواز نوافل طبق نظر بعضی از فقها، نماز مستحبی در دو وقت جایز نیست: 1-قبل از نماز عید 2-بعد از نماز عید تا قبل از زوال فقط درشهرمدینه نمازمستحبی قبل ازنمازعید و قبل از خروج به مصلی استثناء شده است."