خلاصه ماشینی:
"ایرج میرزا انعقاد این قرارداد را از غفلت بزرگان کشور دانسته،نسبت بدان هشدار میدهد: گویند که انگلیس با روس عهدی کردست تازه امسال کاندر پلتیک هم در ایران زین پس نکند هیچ اهمال افسوس کا کافیان این ملک بنشسته و فارغند از این حال کز صلح میان گربه و موش بر باد رود دکان بقال ادیب الممالک این قرارداد را سازش گربه و موش علیه خیک پنیر بقال بیخرد،تلقی کرده است: گربه و موش به هم ساختهاند ای بقال وای بر خیک پنیر و سبد میوهء تو میتوان چارهء این درد گران کرد ولی خرد هوش ندارد سر کالیوهء تو و یکی دیگر از شاعران این عصر در اعتراض بدان گفت2: ملک جم تقسیم شد ما بین روس و انگلیس آن ییک خونخوار و این دیگر از آن خوانخوارتر برای مثال ملک الشعرای بهار با سرودن«ترجیحبند وطنیه»هشدار میدهد که«وطن در خطر است»و از هموطنان خود میخواهد که علیه دشمنان متحد باشند و با اشاره به مفاد هیمن قرارداد میگوید: رقبا را به هم امروز سر صلح و صفاست آری این صلح و صفاشان ز پی ذلت ماست ...
با آنکه بیطرفی خود را نسبت به طرفهای درگیر در جنگ اعلام کرده بود،بهار با تأثر از پیامدهای شوم این جنگ که ایران را به«ویرانهای بیبها»تبدیل کرده بود،با حالتی«آشفته و نژند»لب به انتقاد میگشاید و خطاب به احمد شاه میگوید: در کشور تو اجنبیان را کار جز انقلاب و فتن نیست بیدادها کنند و کسی را یک دم مجال داد زدن نیست هر سو سپه کشند و رعیت ایمن به دشت و کوه و دمن نیست11 مداخلات وقیحانهء دولت استعماری انگلیس چنان عرصه را بر ایرانیان میهندوست تنگ کرده بود که حاضر بودند برای رهایی از آن به هر دستاویزی اگرچه سست چنگ زنند.
در عصر رضا شاه نیز مداخلات دولتهای استعماری از جمله دولت انگلیس در ایران ادامه داشت و یکی از مسائل مندرج در شعر این دوره است."