چکیده:
:هدف این مقاله بررسی سیاستهای منطقهای ایران در دوران حکومت محمدرضا
پهلوی در فاصله سالهای 1962 تا 1979 است.این مقاله ماهیت تهدیدات منطقهای را که
رژیم پهلوی با آن مواجه بود مورد بررسی قرار میدهد.سپس به تبیین ابزاری که شاه
برای مقابله با این تهدیدات بدان متوسل شد میپردازد و اثرات آن را بر سیاستهای
امنیتی ایران به خصوص بر همکاریهای دفاعی ایران و آمریکا را بررسی میکند.در خاتمه
این مقاله پیامدهای این سیاستها را برای توازن قوا در منطقه خاورمیانه بررسی نموده
و به این نتیجه میرسد که این سیاستها در مجموع سبب تغییر توازن قوا در منطقه به
نفع غرب و دول محافظه کار طرفدار غرب و بر علیه اتحاد شوروی و متحدان آن یعنی دول
رادیکال عرب گردید.این مقاله سیاستهای امنیتی رژیم پهلوی را در قبال منطقه خاورمیانه در فاصله
سالهای 1962 تا 1979 مورد بررسی قرار میدهد.تلاش بر این است که اثبات شود از
دیدگاه شاه دو خطر اصلی در منطقه، ثبات حکومت پهلوی را مورد تهدید قرار میداد؛
کمونیزم و ناسیونالیزم رادیکال عربی.در نتیجه هدف سیاستهای امنیتی رژیم پهلوی تا
زمان سقوط آن در سال 1979 مهر این خطر دوگانه بود.برای نیل به این منظور شاه از
ابزارهای مختلفی سود میجست که مهمترین آنها نیروهای مسلح رژیم بود که از لحاظ
کمی گسترش یافته و به پیشرفتهترین جنگافزارهای متعارف غربی مسلح شده بودند رژیم
شاه در کنار تکیه به ارتش تلاشهای گستردهای را در منطقه در جهت ایجاد اتحادهای
غیررسمی با سایر دول وابسته به غرب در پیش گرفت.با افزایش درآمدهای نفتی در سال
1353 کمکهای اقتصادی نیز به عنوان یکی از ابزارهای مهم سیاستهای امنیتی ایران
ظهور کرد.رژیم شاه تلاش نمود با ارائه کمکهای مالی و سرمایهگذاری مشترک در
کشورهای خاورمیانه از نفوذ اتحاد شوروی و متحدین منطقهایش بکاهد.این مقاله، نخست
استدراک خطر رژیم شاه را مورد بررسی قرار میدهد و سپس به تحلیل اهداف، ابزار و
پیامدهای منطقهای سیاستها امنیتی رژیم میپردازد.
خلاصه ماشینی:
"برای نیل به این منظور شاه از *محقق مرکز مطالعات عالی بین الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ابزارهای مختلفی سود میجست که مهمترین آنها نیروهای مسلح رژیم بود که از لحاظ کمی گسترش یافته و به پیشرفتهترین جنگافزارهای متعارف غربی مسلح شده بودند رژیم شاه در کنار تکیه به ارتش تلاشهای گستردهای را در منطقه در جهت ایجاد اتحادهای غیررسمی با سایر دول وابسته به غرب در پیش گرفت.
(47) عامل دیگری که سبب نگرانی رژیم پهلوی بود، تلاش کشورهای رادیکال عرب برای تغییر نام خلیج فارس به اسم ساختگی«خلیج عربی» (48) از نظر شاه دعاوی مطرح شده در مورد خوزستان و تلاش برای تغییر اسم خلیج فارس، نه تنها امنیت ملی ایران را به خطر میانداخت بلکه هویت ملی ایرانیان به عنوان مردمی غیرعرب را نیز تهدید مینمود.
(61) شاه همچنین نگران این امر بود که شکستهای پی در پی اعراب به دست اسرائیل، اشغال اراضی اعراب توسط این کشور و نیز جنگ فرستایشی میان اعراب و اسرائیل بیش از پیش دولتهای رادیکال عرب را به دامان اتحاد شوروی براند و نفوذ مسکو را در خاورمیانه گسترش دهد.
حتی پیش از سال 1971 زمانی که شاه هدف خود را جهت گسترش حریم امنیتی ایران اعلام نماید، نیروی دریایی ایران این توانایی را به دست آورده بود که از آبراههای خلیج فارس حفاظت کرده و نیروهای ایرانی را برای انجام عملیات به آن سوی خلیج فارس منتقل نماید."