چکیده:
مباحث دینشناسی از مباحث مهم روزگار ماست که توجه بسیاری از
متفکران اسلامی را به خود جلب نموده است. از جمله کسانی که نظریات
مهمی در این خصوص ارائه کرده است استاد مطهری است. بر همین اساس،
نویسنده در این مقاله تلاش میکند تا برخی از مباحث اساسی دین شناسی را
از منظر استاد مطهری بحث و بررسی نماید. مباحثی که در این نوشتار از آنها
بحث شده است عبارتند از: تعریف دین، منشأ دین، قلمرو دین، کثرت دین و
خاتمیت دین.
خلاصه ماشینی:
"(قائمی نیا، 1379 ، 118) 5 ) دینشناسی فطری (نظریهی استاد) استاد مطهری سپس نقد و بررسی دیدگاهها دربارهی منشأ دین و گرایش انسان به آن را متذکر میشود که اینها جز یک سلسله فرضیهها چیز دیگری نیست، یعنی هر یک از اینها از نظر علمی حداکثر ارزش یک فرضیه را دارد نه یک نظریه که یک فرضیهی اثبات شده است.
ایشان در کتاب نبوت، ضمن بحث از نیاز به رسالت، این مسأله را طرح میکند که آیا در زندگی اجتماعی و دنیایی بشر نیازی به پیامبران هست؟ استاد پاسخ این سؤال را از قرآن جسته، میفرماید: آیا در قرآن به این مسأله عنایتی هست یا قرآن فقط توجه به عالم آخرت دارد؟ ما میبینیم قرآن تنها مسألهی عالم آخرت را بیان نمیکند؛ مسألهی زندگی دنیا را هم از نظر هدف انبیا مطرح میکند؛ خیلی واضح و صریح، در آیهی معروف: «لقد أرسلنا رسلنا بالبینات و أنزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم الناس بالقسط» (حدید / 25)؛ پیامبران خودمان را با دلایل و بینات فرستادیم کتاب و مقیاس همراه آنها فرستادیم تا در میان مردم عدالت برپا شود؛ پس معلوم میشود قرآن این را یک نیازی دانسته و برای این اصالتی قائل شده است، و در اینجا حتی آن هدف دیگر [شناخت خدا[ را هیچ ذکر نمیکند.
(قائمی نیا، 1381 الف، 164) گرچه بحث کثرت گرایی دینی، آن گونه که امروزه در محافل علمی و دین پژوهی مورد توجه قرار گرفته است، در زمان استاد مطهری مطرح نبود و ایشان بحثی را تحت عنوان کثرت گرایی دینی طرح نکرده است، اما در آثار استاد (به خصوص کتاب عدل الهی) مطالبی دیده میشود که ناظر به بحث تنوع ادیان و نسبت آن با حقانیت و نجات و رستگاری است."