چکیده:
اهل بیت دارای منزلتی شایان و برجستهاند و راهبرانی هستند که با مدیریت خود آدمی را به سوی رشد معنوی و کمال سوق میدهند و تجسم عینی مکتب اسلام میباشند و واقعیتهای تاریخی و اخبار رسیده نیز بر محاسن اخلاقی و شخصیت برجسته آنها تکیه دارد.موضوع معرفت و شناخت اهل بیت(ع)از مسائل محوری و اساسی دین ما محسوب میشود و در این راستا یکی از راههای شناخت بیشتر و عمیق آنان«بررسی تعیین جایگاه اهل بیت(ع)از دیدگاه نهج البلاغه»میباشد،تا زمینههایی را که در نهج البلاغه در مورد شخصیت و ویژگیهای اهل بیت(ع)به آنها اشاره شده است، کنکاش کنیم.نهج البلاغه یکی از منابع جامع و غنی است که ما را در این هدف یاری خواهد کرد.
تحقیق در این طرح مروری تشریحی است،که بعد از بررسی تمام خطبهها و نامهها و کلمات قصار نهج البلاغه صورت گرفته و جملاتی که درباره اهل بیت و شناخت و شخصیت آنها بوده است استخراج و از سایتهای اینترنتی و شرح و تفسیرهای نهج البلاغه استفاده شده است.در این طرح سخنان امام در نهج البلاغه که حول محور اهل بیت و عترت بیان گردیده جمعآوری شده است، سپس خصوصیات و ویژگیهای اهل بیت را به پانزده عنوان تقسیم و تحت عناوین خاص آورده است. و جملههای مرتبط با هر موضوع را بیان کرده تا جایگاه اهل بیت در سخنان امام تعیین شود.
خلاصه ماشینی:
"درست است که محمد(ص)در این قسمت پیشقدم بود،اما سهم علی(ع)را در هدایت مردم هرگز نباید انکار نمود و اگر جهاد او در آغاز قیام پیغمبر(ص)و نیز جهاد وی در زمان خلافت و نشر علوم و تفسیر قرآن و ارشاد مسلمانان، در میان این دو جهاد نبود،از اسلام جز نامی باقی نمیماند،همین که در وجود حق او بر مردم و خدمت بزرگش به انسانها کفایت میکند.
اهل البیت سرچشمه علوم و معارف مختلف بوده و بنیانگذار این علوم محسوب میشوند،حتی چندین مرتبه در طول حیات خود در برابر علما و بزرگان قوم،مانند ابن عباس ادعا میکردند که هر چه میخواهید از من بپرسید؟«سلونی قبل ان تفقدونی»4-خلافت پس از پیامبر(ص)حق اهل بیت است ختم نبوت بدون نصب امام معصوم،خلاف حکمت الهی است و کامل بودن دین جهانی و جاودانی اسلام،منوط به این است که بعد از پیامبر اکرم(ص)جانشینان شایستهای برای او تعیین گردند؛به گونهای که بجز مقام نبوت و رسالت،دارای همه مناصب الهی وی باشند.
این مطلب را میتوان از آیات کریمه قرآن و روایات فراوانی که شیعه و سنی در تفسیر آنها نقل کردهاند،استیفاد کرد: از جمله در آیه سوم از سوره مائده میفرماید:«الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا»[مائده (3)] حضرت علی(ع)زمانی که به خلافت رسیدند فرمودند:قبل از این،خلافت از اهل بیت غصب شده بود و اکنون به اهل خود باز برگشته است.
امام این مطلب را تحت عناوینی در سخنان خود اشاره فرمودند: به اهل بیت پیامبر بنگرید و از آن سو که گام برمیدارند بروید،قدم جای قدمشان بگذارید، آنها شما را هرگز از راه هدایت بیرون نمیبرند و به هلاکت و گمراهی بازنمیگردانند،اگر سکوت کردند سکوت کنید و اگر قیام کردند،قیام کنید و از ایشان پیشی نگیرید که گمراه میشوید،و از آنها عقب نمانید که هلاک میگردید."