چکیده:
نظریة افعال گفتاری(Theory of Speech Acts) نظریهای فلسفی است که جان لنگشاو
استین استاد فلسفة اخلاق دانشگاه آکسفورد در سال 1962 عرضه کرد و پس از او شاگردش
جان سرل، فلیسوف ذهن و زبان معاصر در کتابی با عنوان افعال گفتاری آن را بسط و
توسعه داد.
هدف این نظریه ارائه تحلیل جامعی از نحوة ارتباط زبان با عالم خارج است و در نهایت،
به این پرسش اساسی و مهم در حوزة فلسفة زبان پاسخ میگوید که چگونه میتوان از یک
سلسله پدیدههای طبیعی نه چندان پیچیدهای چون خروج اصوات از دهان یا ایجاد علائم
و نشانهها بر کاغذ به یک سلسله اوصاف معناشناختی عجیب چون معناداری، بی معنایی،
صدق ، حکایت، حمل ، ارتباط با عالم خارج، دست یافت؟
اهمیت این نظریه از آن جهت است که شاید نخستین تلاش جانانهای است که پس از حملة
ویران گر ویتگنشتاین به هر گونه نظریه پردازی در فلسفه، صورت میگیرد و تا حدودی
نیز موفق است. فیلسوفان اکنون پس از گذشت چهل سال از طرح این نظریه هنوز به استخراج
لوازم و نتایج آن مشغولاند.
خلاصه ماشینی:
"12) سرل در جای دیگری میگوید: سخن گفتن به یک زبان عبارت است از انجام افعال گفتاری، افعالی از قبیل ادای گزارهها، امر کردن، پرسیدن، وعده دادن و مانند اینها و به بیان انتزاعیتر، افعالی چون حکایت و حمل؛ ثانیا، این افعال به طور کلی، به وسیلة قواعد خاصی که برای استعمال مؤلفههای زبانی وجود دارد ممکن میشوند و بر طبق آن قواعد انجام میپذیرند.
مجموعة تمایزهایی را که در نکتههای پیشین قائل شدیم، به صورت زیر میتوان نشان داد: فعل مضمون در گفتار (illocutionary act) محتوای قضیهای بار مضمون در گفتار (Propositional content) (illocutionary force) فعل حکایت (refering act) فعل حمل (predicating act) نظرگاه سرل دربارة انواع افعال گفتاری با نظرگاه آستین متفاوت است و این تفاوت صرفا در طبقه بندی نیست، بلکه چنان که سرل نشان داده است میان نظر آستین و نظر او تفاوت اساسی وجود دارد و بر آن آثار و نتایج فلسفی، به ویژه در باب تحلیل ماهیت گزاره، صدق و کذب گزاره و ربط و نسبت معنای جمله با معنای مقصود گوینده ، بار میشود.
4. نظریة افعال گفتاری نظریهای کلی است که سعی میکند با تحلیل مفاهیمی چون قصد گوینده، معنای جمله و مؤلفههای زبانی و ماهیت قواعد و تبیین نحوة ارتباط اینها با یکدیگر توضیح دهد که چگونه میتوان با خروج اصوات از دهان یا ایجاد علائم و نشانهها پدیدههای معنا شناختی پیچیدهای چون اخبار، انشا ، حکایت، حمل و افعالی از این دست انجام داد."