چکیده:
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی موانع رشد تفکر انتقادی در کتابخانهها انجام شد زیرا بررسی وضع محیطها و نهادهای آموزشی نشانگر وجود مشکلات و بازدارندههای قابل ملاحظهای در راه ایجاد فضای مناسب رشد تفکر انتقادی است. روش: تحقیق حاضر با روش کتابخانهای و مرور متون با جستجوی گسترده در کتب و پایگاههای اطلاعاتی از جمله پایگاه اطلاعات نشریات کشور، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، پرتال جامع علوم انسانی، Ovid،Emerald ، PubMed، Science Direct و با استفاده از کلمات کلیدی تفکر انتقادی در کتابخانهها، موانع تفکر انتقادی و مؤلفههای تفکر انتقادی انجام شد. یافتهها: این مرور به ترسیم نمودار موانع رشد تفکر انتقادی در کتابخانهها جهت ایجاد بستر لازم جهت رشد این مهارتها در چهار عرصه کاربران، کتابداران، منابع و سازمان کتابخانهها منجر شد. نتیجهگیری: کتابخانهها از یک طرف با تفکر و محصولات تفکر یعنی اطلاعات بیشترین ارتباط را دارند، و از سوی دیگر، تحلیل، ارزیابی، واضحسازی، طبقهبندی و مقایسه کردن که از مؤلفههای اساسی تفکر انتقادی هستند، در اغلب فعالیتهای مرتبط با کتابخانهها نمود پیدا میکنند. از اینرو ضروری است کتابخانهها خود را با مهارتهای مورد نیاز کاربران خویش همچون تفکر انتقادی وسواد و مهارتهای اطلاعاتی وفق دهند. در نتیجه، توجه به وضع کتابخانهها و شناسایی مشکلات و بازدارندههای قابل ملاحظه در راه ایجاد محیط مناسب پرورش تفکر انتقادی و غلبه بر آنها، لازم و بدیهی است.
Aim: This study aimed at exploring the barriers to the development of critical thinking in libraries، since inspections to the educational institutions reveals signs of significant barriers to development of appropriate environments for the growth of critical thinking.
Method: for the purpose of this study، researchers reviewed the literature by searching extensive number of books and databases، including Iran Doc، Scientific Information Database (SID)، Ovid، Emerald، PubMed، Science Direct using keywords such as critical thinking in libraries، critical thinking barriers and critical thinking components.
Findings: This review led to drawing a chart of critical thinking barriers in libraries. These barriers can be classified in four areas of users، librarians، resources and organization.
Conclusion: Regarding the barriers introduced in this study، libraries and librarians should try to overcome them by holding educational workshops to enhance and optimize users’ skills in information seeking، formulation of search strategies and evaluation of information contents. In addition، library instruction tours can help users to enhance their self-esteem.
خلاصه ماشینی:
بنابراین در شرایط کنونی، ضروری است با اتخاذ تدابیر و شیوه های مناسب در نهادهای 3 Critical Thinking آموزشی به ویژه کتابخانه ها، زمینه را برای تجلی و بروز تفکر انتقادی فراهم آورد.
سازمان کتابخانه : در نهایت با تقویت حیطه عاطفی، ایجاد جو عدم تعادل ، فراهم آوردن فضایی برای کنش متقابل و برقراری توازن بین چالش و حمایت در محیط کتابخانه ها میتوان موقعیت های مختلفی را جهت رشد تفکر انتقادی دانشجویان به وجود آورد (باغ جنتی، ١٣٩٢).
از آنجا که داشتن اطلاعات و دانش کافی یکی از عوامل بستر ساز تفکر انتقادی است ، استفاده از منابع کتابخانه ای که برای مقاصد مختلف آموزشی و پژوهشی انتخاب شده اند، میتوانند بستر لازم جهت کسب دانش و در نهایت ارتقای سطح تفکر انتقادی کاربران را به وجود آورد.
بنابراین توجه به تفاوت های فردی کاربران که یکی از عوامل مهم و مؤثر در رشد تفکر انتقادی است (سلیمان پور، ١٣٨٠: ٦٦)، از جمله وظایف کتابداران در آموزش مهارت های کتابخانه ای و ارائه خدمات به کاربران در فرآیند یادگیری و برخود با اطلاعات جدید و ناشناخته است .
بنابراین با ایجاد شرایطی که کاربران و کتابداران احساس کنند که آزادی کافی برای بیان نظرات و اندیشه های خود را دارند و فارغ از ترس از خطا و یا غیر متعارف بودن نظراتشان نسبت به مسائل ، نظر یا راه حل ارائه دهند، یکی از بسترهای رشد و توسعه مهارت های تفکر انتقادی مهیا میشود (غفاری، ١٣٨٤).