چکیده:
احمدبنعلی نجاشی، یکی از متخصصان برجستۀ علم رجال و کتابشناسی است و رجال او در میان چهار کتاب اصلی علم رجال شیعه، مهمترین کتاب به شمار میرود. او نزد استادان زیادی که برخی از آنان از برجستهترین دانشمندان فن رجال و کتابشناسی بودند، تلمذ کرد. علاوه بر این، با دسترسی به منابع و کتابهای متعدد دانشمندان امام و بعضا غیر امامی و مطالعۀ دقیق آنها، زمان طولانی را صرف به دست آوردن شناخت ژرف نسبت به دانشمندان شیعه و کتابهای آنان کرد. سابقۀ توثیق عام نجاشی از مشایخ خود به زمان علامه حلی بر میگردد؛ هر چند این دیدگاه ان گاه از سوی سید بحر العلوم به طور جدیتر مطرح گردید. نجاشی ملتزم بوده است تنها از استادانی روایت کند که «ثقه» باشند. این التزام او با تجزیه و تحلیل عبارات نجاشی دربارة شماری از مشایخ، مشهود است. دلالت این عبارات، ظاهر و بلکه در مواردی صریح است، اما این توثیق فقط شامل آن عده از مشایخ نجاشی است که او از آنان استماع کرده است، حال آنکه گروهی از محققان دلالت این عبارات را ناقص و ناکافی برشمردهاندو وثاقت مشایخ نجاشی را به دلیل التزام او به عدم روایت بدون واسطه از ضعفا در میان مشایخ او انکار کردهاند. اما با توجه به آشنایی نزدیک نجاشی با استادان خود و مصاحبت طولانی با آنانن میتوان چنین استظهار کرد که نجاشی صرفا یا از طریق حس و یا بر اساس شهادت حسی دیگر استادان خود، از تمامی مشایخی که مستقیما از آنان استماع کرده، شناختی کافی داشته است و روایت نجاشی از برخی ضعفا در مطاوی کتاب رجال، متعلق به دورۀ پیش از ضعف آنان بوده است.
خلاصه ماشینی:
مشایخ نجاشی و بررسی وثاقت عمومی آنان عبدالهادی فقهیزاده* مجید بشیری** چکیده: احمد بن علی نجاشی، یکی از متخصصان برجستة علم رجال و کتابشناسی است و رجال او در میان چهار کتاب اصلی علم رجال شیعه، مهمترین کتاب به شمار میرود.
دلالت این عبارات، ظاهر و بلکه در مواردی صریح است، اما این توثیق فقط شامل آن عده از مشایخ نجاشی است که او از آنان استماع کرده است، حال آنکه گروهی از محققان دلالت این عبارات را ناقص و ناکافی برشمردهاند و وثاقت مشایخ نجاشی را به دلیل التزام او به عدم روایت بدون واسطه از ضعفا، و عدم آگاهی او از وضعیت رجالی گروهی از استادان خود در برههای از زمان، و وجود برخی از ضعفا در میان مشایخ او انکار کردهاند.
»(حلی، 1402ق، ص19) پس از علامه حلی، میرزا افندی(م1130) نیز در ترجمة علی بن احمد بن محمد بن ابی جید متعرض این نکته گردیده و به وثاقت ابن ابی جید، از آنجا که در شمار مشایخ نجاشی قرار دارد، اشاره کرده است.
ک: دریاب النجفی، 1413ق، ص92/ سبحانی، 1423ق، ص281ـ 285/ خویی، بیتا، ج1، ص50ـ51) اهمیت بحث بیشتر زمانی است که با مراجعه به رجال نجاشی و بررسی اسامی مشایخ او درمییابیم که نجاشی از بین مشایخ متعدد خود، تنها نه تن از آنان را یعنی شیخ مفید، ابوالفرج، ابن نوح، ابن الجندی، ابن عبدون، حسین بن عبیدالله غضایری، ابن هیثم عجلی، دعلجی و تلعکبری شرح حال کرده(کلباسی، 1422ق، ج2، ص253) و از بین این نه نفر نیز، فقط پنج تن از آنان را توثیق کرده است.