چکیده:
هیجان پدیده جانبخش زندگی و اساس فراز و نشیبهای تجارب روزانه، غنا و فقر لحظات
به یادماندنی حیات انسان است. امروزه در نظر گرفتن مفاهیم نظری و کاربردی مطالعات
مرتبط با رابطة هیجان و شناخت و نیز یافتههای پژوهشی حوزة هوش هیجانی، همچنین
سازگاری (رضامندی) زناشویی و رابطة ساختاری بین این دو مفهوم، دستمایه و مبنایی
برای طرحریزی راهبردها و برنامههای پیشگیری از ناسازگاری زناشویی شده است. در
این راستا، پژوهشها نشان میدهند که هوش هیجانی سازهای بنیادین و اثرگذار بر روند
بهبود و تقویت روابط زناشویی رضامندانه است، به ویژه از این نظر که نقش اساسی آن در
ارتباط با مؤلفههایی مانند ادراک، استدلال و کنترل هیجانی، روابط میان فردی و
همدلی، ارتباط و حل و فصل تعارضهای زناشویی، و حل مسئله بارزتر است. زیرا، زوجها
با کاربرد این مهارتها در زندگی مشترک خود میتوانند توانایی بیشتری در تطابق و
مقابله با فشارهای روانی زندگی زناشویی کسب کنند. با توجه به چنین اثرات کاربردی،
مدلهای حال حاضر هوش هیجانی با تأکید بر مؤلفههای سازهای گوناگون آن میتواند
از طریق ادغام در راهبردهای مداخلة پیشگیرانه، در حوزههایی مانند مشکلات زناشویی
به کار گرفته شود. استفاده از فنون موجود شیوههای رواندرمانی خانواده و زناشویی،
و محتوای مرتبط با برنامههای آموزشی موجود که از لحاظ معیارهای تجربی و پژوهشی به
دقت وارسی شدهاند، نیز موجب افزایش کارآمدی و اثربخشی آن میشود. بنابراین، هدف
مقاله حاضر تصریح نقش هوش هیجانی در حوزه روابط بین فردی و زناشویی در قالب
رویکردها، راهبردها و برنامههای آموزش روانی، به منظور مداخله در رفع یا تخفیف
مسائل همسران ناسازگار است.
خلاصه ماشینی:
"امروزه در نظر گرفتن مفاهیم نظری و کاربردی مطالعات مرتبط با رابطة هیجان و شناخت و نیز یافتههای پژوهشی حوزة هوش هیجانی، همچنین سازگاری (رضامندی) زناشویی و رابطة ساختاری بین این دو مفهوم، دستمایه و مبنایی برای طرحریزی راهبردها و برنامههای پیشگیری از ناسازگاری زناشویی شده است.
جدول 1: ویژگیهای ساختاری هوش هیجانی رویکرد توانایی رویکرد مختلط مایر، کاروسو و سالووی (1999)(تجدید نظر شدة سالووی و مایر در1990) گلمن (1998)(تجدیدنظر شدة گلمن در 1995 و سالووی و مایر، 1990) بار– آن (1997) 1) توانایی آگاهی هیجانی برای درک صحیح هیجانها، درک صحیح هیجانهای متظاهر در چهرهها، موسیقی و طرحها خود آگاهی،آگاهی هیجانی،خودارزیابی صحیح،اطمینان به خود 1) هوش هیجانی درون فردی، خودآگاهی هیجانی،ابراز وجود،احترام به خود، خودشکوفایی، استقلال 2) توانایی به کارگیری هیجانها برای تسهیل تفکر، مرتبط ساختن صحیح هیجانها به سایر احساسات پایه (رنگها و بافتها)،استفاده از هیجانها برای تغییر چشماندازها 2) تنظیم خود،کنترل خود،قابلیت اعتماد،با وجدان بودن،سازشپذیری،بدعت 2) هوش هیجانی بین فردی، همدلی، روابط بین فردی،مسئولیتپذیری اجتماعی 3) توانایی فهم هیجانها و معانی آنها،توانایی تحلیل هیجانها به اجزاء،توانایی فهم احتمال انتقال از یک احساس به احساس دیگر،توانایی فهم احساسات مرکب در داستانها 3) انگیزش،سائق پیشرفت،تعهد،ابتکار،خوشبینی 3) هوشهیجانی، سازشپذیری حل مسئله، آزمون واقعیت، انعطافپذیری 4) توانایی ادارة هیجانها،توانایی ادارة هیجان در خود،توانایی ادارة هیجان در دیگران 4) همدلی،فهم دیگران،رشد دیگران،خدمتگزاری،تفوق بر گوناگونی،آگاهی سیاسی 4) هوش هیجانی، مدیریت استرس، تحمل استرس،کنترل تکانه ادامة جدول 1 5) مهارتهای اجتماعی،نفوذ،ارتباط،مدیریت تعارض،رهبری،تسهیل کننده تغییر،ایجاد پیوند،همکاری و تعاون،تواناییهای گروهی 5) هوشهیجانی،خلقعمومی شادکامی، خوشبینی جدول از: جان، دی، مایر (2001) 2-1) تعاریف و مدلهای سازگاری (رضامندی) زناشویی سازگاری از دیدگاه روانشناختی، فرآیند الگوهای مختلف پاسخدهی شخص به تغییرات محیطی تعریف میشود (پاشا شریفی، 1380 :3)."