چکیده:
تأویل از مباحث میان رشتهای است که با علوم قرآن،حدیث،فلسفه،کلام و عرفان پیوند داشته و هرکدام از این علوم از منظری خاص به آن مینگرند.مذاهب مختلف اسلامی نیز رویکردی متفاوت به آن داشتهاند.برخی چون اسماعیلیان و متصوفان راه افراط را در تأویل پیشگرفته و عدهای نیز همانند اهل حدیث،منکر هرگونه تأویلی بودهاند.این نوشتار درصدد بیان معنای اصطلاحی تأویل و گسترهء معنایی و کارکردهای تأویل الحدیث،و نیز بیان دیدگاههای مخالفان و موافقان تأویل الحدیث در حوزه حدیث شیعه است.
خلاصه ماشینی:
"از این دیدگاه در تمام کتابهای غریب الحدیث به تأویل حدیث پرداخته شده است.
برای مثال دربارهء آیهء 93 سورهء انفال امام باقر علیه السلام بیان کردهاند که«تأویل این آیه هنوز نرسیده است».
امام باقر علیه السلام دربارهء آیهء 02 سورهء سبأ گفتند که تأویل این آیه هنگام قبض روح پیامبر صلی الله علیه و آله تحقق یافت.
آنگاه امام صادق علیه السلام ادامه دادند که این آیه تا روز قیامت در حق ما جاری است.
توضیح این سخن حضرت ابراهیم-که«انی ذاهب الی ربی»-روایت شده است که مراد از رفتن به
03این معنای تأویل برای غیر قرآن نیز به کار رفته است؛مثلا در روایتی از امام باقر علیه السلام
ابراهیم کرخی از امام صادق علیه السلام روایت کرده است که فرمود:یک حدیث را اگر
مراد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آن است که:در او اثری آشکار از شیطان میبینم.
مراد حضرت رسول صلی الله علیه و آله همان است که گفتیم.
حدیث را این چنین تأویل میکنیم؛امام حجة الله است و هرچه میکند،خوب
مرحوم سبزواری میگوید:تنها به تأویل این سه حدیث بسنده کرده است؛زیرا که وی اهل عمق و دقت در مسائل عقلی نبوده است و
مجامع روایی آمده است،گاهی خود امامان علیه السلام مثلا به بیان معنای فرمایشی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پرداختهاند،
دلیل و گواه بیت،این گفتهء رسول اکرم صلی الله علیه و آله است:«لیس عند ربکم لیل و لا نهار»:نزد خدا شبوروز
همان گونه که ملاحظه میشود دلیل صاحب شرح تعرف بر نهی از تأویل این است که از پیش خود"