چکیده:
در دهههای اخیر،رویکرد کیفی به قلمرو پژوهشهای علوم انسانی و علوم تربیتی وارد و به آن توجه شده است.از مسائل اصلی این نوع پژوهش،معیار یا معیارهایی است که نتایج این پژوهشها را قابل اعتماد میسازد.یکی از معیارهای مطرح در این میان، روای تحقیقات کیفی است که موضوعی حیاتی و چالشبرانگیز است.در این مقاله، محققان با بهرهگیری از شیوهء توصیفی و تحلیلی و با بررسی ادبیات مربوط به تحقیقات کیفی،سه رویکرد عمده به مفهوم روایی را مطرح و روشهای دستیابی به روایی در این سه رویکرد را بررسی کردهاند.این سه رویکرد عبارت است از:رویکرد سنتی، کلنگر و رویکرد هدف-روایی که به زعم نویسندگان،رویکرد کلنگر بر دو رویکرد دیگر برتری داشته،میتواند مسئلهء روایی در پژوهشهای کیفی را حل کند.
خلاصه ماشینی:
"یکی از دلایل اهمیت توجه به این مسئله،فشار محققان کمینگر در خصوص بیاعتباری پژوهشهای کیفی است؛برای مثال در آمریکا،در مقالههای متعددی با عنوان«کودکان نباید عمل را فراموش کنند»،تحقیقات علمی کمینگر تنها راه پیشرفت معرفی و بیان شده است تحقیقات کمی و آماری،به جهت استفاده از روشهای عینی برای رسیدن به روایی پژوهش،دقت و انسجام دارد و قابل اعتمادتر از روشهای کیفی است.
وی معتقد است گرچه رویکردهای سنتی و کلنگر برای تعیین روایی در تحقیقات کیفی،برای برخی از پژوهشها مفید است،هر نوع تحقیق کیفی را نمیتوان با چنین معیارهایی بررسی کرد و به معیارهایی جایگزین با توجه به هدف پژوهش نیاز داریم.
نکتهء مهم آن است که گرچه رویکرد کلنگر که در آن،محقق روایی پژوهش خود را تأمین و تأیید میکند،رویهای آرمانی است و میتواند مانع شکلگیری بسیاری از اشتباهات شود و حتی با ماهیت پژوهشهای کیفی و معیارهای بازبودن و انعطافپذیربودن تحقیقات کیفی نیز همسو و هماهنگ است،در موقعیت کنونی کشور،به دلیل نوبودن عرصهء پژوهشهای کیفی و مهارتنداشتن بسیاری از محققان،از جمله دانشجویان،در این زمینه به نظر میرسد فقط استفاده از این رویکرد نمیتواند چندان مؤثر باشد و پیشنهاد میشود محققان افزون بر رویکردهای کلنگر،از رویکرد هدف-روایی و رویکردهای سنتی برای تعیین روایی پژوهش خود استفاده کنند."