چکیده:
سیاست خارجی پدیدهای ترکیبی و متأثر از عوامل ساختاری،پویاییهای سیاسی داخلی،منطقهای و بین المللی و نقش مؤثر عوامل انسانی در تصمیمگیری،تعیین جهت،نقش و اولویتها در مسیر حرکت دولت-ملت در مارپیچ مناسبات خارجی است.عمدهترین بازتاب اراده نخبگان در جهتگیری سیاست خارجی و برنامهریزی بین المللی در تدوین اسناد فرادستی ملی نظیر سند استراژی ملی و یا اسناد بلندمدت راهبردی و یا سندهای چشمانداز متجلی میگردد،جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک قدرت منطقهابی،در پی سه دهه تلاش برای استقلال و اقتدار ملی،طی یک روند نسبتا طولانی از طریق بحث و تصمیمگیری اجمای،در سال 1382،سند چشمانداز 1404 را به عنوان یک سند کلیدی و فرادستی تدوین کرد که در آن،چهارچوب برنامهریزی سیاستهای داخلی و خارجی برای تبدیل کشور به قدرت برتر در منطقه آسیای جنوب غربی مشخص گردیده است.این مقاله ضمن تبیین رابطه بین برنامهریزی سیاست خارجی و توسعه اقتصادی کشور هم از نظر داخلی و هم از جنبه بین المللی در سند چشمانداز، بر جداییناپذیری این دو مقوله تأکید میکند.همچنین با تأکید بر عوامل ساختاری و انسانی به صورت توأمان هم توصیف این مفاهیم و هم تبیین روابط آنها مورد توجه قرار گرفته است.چهارچوب،تئوریک این پژوهش مبتنی بر نظریه سازهانگاری است و با استفاده از روش فراتحلیل؛بر این باور است که رسیدن به قدرت منطقهای برتر در گرو سیاست خارجی توسعهگرا بوده و از نظر هنجاری نیز توجه همزمان به منابع داخلی توسعه و کنش و واکنش مثبت با محیط بین الملل ضروری است.
خلاصه ماشینی:
"» 2-2-2-در زمینههای علمی و فناوری:در این حوزه جامعهای مستقل و تولیدکننده علم مد نظر است یعنی: «برخوردار از دانش پیشرفته،توانا در تولید علم و فناوری،متکی بر سهم برتر منابع انسانی و سرمایه اجتماعی در تولید ملی»؛ 2-2-3-حوزه امنیتی:در این حوزه مفاهیم کلیدی که برای تحقق آنها برنامهریزی شده است عبارتاند از:«ثبات و اقتدار ملی و سیاسی»و بنابراین در سند تصریح شده که ایران کشوری است:«امن، مستقل و مقتدر با سامان دفاعی مبتنی بر بازدارندگی همهجانبه و پیوستگی مردم و حکومت»؛ 2-2-4-حوزه رفاه و سلامت:در این حوزه توجه به رفاه عمومی و شاخصهای یک زندگی معقول و پیشرفته مد نظر قرار دارد،یعنی:داشتن جامعهای سالم و دارای آسایش؛ 2-2-5-حوزه فرهنگی:در این حوزه سند چشمانداز تأکید میکند که جامعه ایرانی علاوه بر رسیدن به رشد و تعالی که منبعث از آموزههای دینی و فرهنگی اسلامی است،میبایست نوعی سازش و هم تکمیلی بین فرهنگ اسلامی و ایرانی به وجود آورد که نتایج آن علاوه بر تعالی به آرامش جامعه هم کمک کند.
لذا میتوان چنین نتیجه گرفت که مفاهیم کلیدی توسعه و برنامهریزی سیاست خارجی و نوع رابطه آنها با هم در سند چشمانداز مهم و اساسی و تفکیکناپذیر تلقی شده و تحقق اهداف چشمانداز منوط به داشتن یک سیاست خارجی توسعهگرا و دارای تعامل سازنده با محیط است تا بتواند ویژگیهایی مانند الهامبخشی،اثربخشی و پیشتازی را حفظ کند و در عین حال تسهیلکننده توسعه اقتصادی کشور و رساندن آن به جایگاه اول منطقه باشد."