خلاصه ماشینی:
"برای اولین بار در نیمه دوم قرن چهارم هجری در کتاب التنبیه والرد علی اهل الاهواء والبدع نوشته ابوالحسین محمد بن احمد ملطی شافعی (م 377ق) اشارهای به این حدیث شده (1) و نویسنده کوشیده است تا فرقههای هالکه را به عدد هفتاد و دو برساند.
مؤلف در موارد فراوانی از صاحبان افکار سیاسی و عقیدتی مختلف یاد کرده است، بدون اینکه ایشان را فرقه بخواند؛ اما همینها در کتب ملل و نحل بعدی که اهل سنت نگاشتهاند، عنوان فرقه گرفتهاند، و این امر تداعیکننده وجود گروهی بزرگ با افرادی بیشمار بوده، و از این امر، با بزرگ کردن اختلافات آنان، بر ضد شیعه بهره گرفته شده است.
نویسنده دارای تفکر اشعری است و کتاب خود را نیز بر این مبنا نگاشته است و در آن از کتاب الفرق بین الفرق، بغدادی تأثیر فراوانی گرفته است، اما موارد اختلاف فراوانی نیز با آن کتاب دارد؛ از جمله در بیان فرقههای هفتاد و دوگانه، مرجئه را برخلاف بغدادی به هفت فرقه تقسیم میکند و فرقههای بکریه و نجاریه را یک فرقه و فرقههای جهمیه و کرامیه را نیز یک فرقه به حساب میآورد و مانند بغدادی، فرقه ناجیه را اهل سنت و جماعت که شامل هر دو دسته اصحاب حدیث و رأی میشود، میداند.
از باب سوم تا باب دوازدهم عقاید فرقههای مختلف بهتفصیل مطرح شده و مؤلف در بسیاری از موارد با بیادبی و وارد کردن اتهام آنها را رد کرده است؛ به عنوان مثال، در رد روافض (شیعیان) حدیث جعلی «الروافض یهود هذه الامة» را از قول پیامبر اکرم(ص) نقل میکند، و محقق کتاب در زیرنویس این نکته را متذکر میشود که آن را در کتب حدیثی نیافته است."