چکیده:
به رغم تحریم نقاشی در میان مسلمانان-دست کم اهل سنت-این هنر هیچ گاه در جهان اسلام فرو نمرد.نگارههای قصور،صفحات نخستین کتب عربی و تصاویر حک شده بر سکههای اسلامی،از جمله مظاهر تداوم نقاشی در قرون اولیه اسلامی به شمار میرود رواج عمومی تر سکه در میان مردم تأثیری بسزا در تداول نقاشی اسلامی به جا گذاشت. سکههای اسلامی مصور به دست آمده،مانند سکههای المقتدر بالله عباسی(حک 295-320 هـ)از نشانههای آغاز این جریان است که سرانجام در مکتب نقاشی بغداد به ثمر نشستت.
In spite of the prohibition put on paintings by Muslims، especially Sunnites، this art has never been annihilated in the medieval Islamic period. Paintings on the palace ceilings، walls and also pages of the first Arabic books and images minted on the Islamic coins، were all of the manifestations of painting durability among the Muslims. Due to common daily usage of the Islamic coins، these played an important part in Islamic painting circulation. The available illustrated Islamic coins such as some ones of the time of Caliph al Muktadir bi Allah (c. 907 – 932) are supposed to be the indicator of a stream which strongly flew later on and finally joined Baghdad painting school as a main factor.پ
خلاصه ماشینی:
در ایام عثمان بن عفان(حک 52- 53 هـ)،عبارت«الله الکبر»بر این سکهها اضافه گشت (المقریزی:همان)و در روزگار خلافت علی(ع) (حک 53-04 هـ)نیز عبارت«ولی الله»بر سکهها، بویژه سکههای ضرب سال 73 هـ ری افزوده شد (زیدان،6191:94،85؛81:9781, Sauvoire, ) به نظر میرسد مسلمان روزگار خلفای راشدین، جز ابو بکر،با وارد کردن عباراتی هرچند کوتاه بر سکههای سابق،در واقع میخواستند،حتی المقدور از سکههایی اسلامی و طبعا هرچه بیشتر موافق با اعتقادات مسلمانی و به دور از اعتقادات مشرکان یا اهل کتاب برخوردار باشند،زیرا بنابر سخن دقیق ابن خلدون(ابن خلدون،0141:752-762)،هردولت یا حکومتی،از جمله حکومت اسلامی میبایست علایم خاص حکومتی خویش را اعماز سکه،طراز و جز آن میداشت.
البته،این تواریخ متفاوت و وجود سکههای سال 87 هـ به بعد را نمیتوان نشان دهندهء اختلاف در روایت یا نبود اتفاقنظر در آغازین سال ضرب سکه- های عبد الملک دانست،بلکه باید در نظر داشت که عبد الملک و دستیاران او مانند حجاج،گام به گام به سوی ضرب سکههای خالص و کامل عربی-اسلامی پیش رفتهاند،بهویژه آنکه در مورد برخی والیان عبد الملک،چون حجاج آمده است که وی خود در اهمی موسوم به«بغلی»را ضرب کرد و حتی بنابر نقلی ضعیف«قل هو الله احد»یا«قل هو الله هو حجاج»به همراه آیه 33 توبه و یا«بسم الله حجاج»را بر سکههای خویش درآورد و بدین ترتیب موجب اعتراض قراء و فقها شد(المقریزی،7831؛الراغب الاصفهانی،51؛الکر ملی،2241:34).
در مرکز پشت سکه نیز«الله احد الله الصمد لم یلد و لم یولد و لم یکن که کفوا احد»و در حاشیه آن اقتباس مشهور از آیه 33 سوره مبارکه توبه وجود دارد؛ با این تفاوت که دایرههای کوچک یا زنجیرهای نیز در این سکهها افزوده شده است(شمس اشراق،9631: همان؛الرمضانی،5791:همان).