چکیده:
نظامهای آموزش و پرورش همواره در معرض اصلاح و تغییر قرار دارند. عمدهترین
دلایل این اصلاحات همسو کردن نظام آموزشی با تحولات و تغییرات سیاسی،
اقتصادی و اجتماعی است و در دهههای اخیر موجب سرعت بخشیدن به اصلاحات اقتصادی
بوده است. لذا توجه به اصلاح نظام آموزش فنی و حرفهای، به عنوان ابزار
مهمی برای تربیت و افزایش کارائی و بهرهوری نیروهای انسانی به منظور
زمینهسازی اصلاحات و توسعة اقتصادی، میتواند از اولویتهای اصلی اصلاح
نظام آموزشی کشور باشد.
یکی از کشورهائی که در اواخر دهة 1980 میلادی در شرایط نسبتا مشابهی با
شرایط امروز کشور ما (مانند تکیه بر صدور مواد خام، اقتصاد حمایتی, و مواجهه
با بیکاری جوانان, رکود اقتصادی، وسعت سرزمین، پراکندگی جغرافیائی و تنوع
فرهنگی) قرار داشت کشور استرالیا است که در اوایل دهة 1990 با تأکید بر اصلاح
نظام آموزش فنی و حرفهای توسعة اقتصادی را آغاز کرد و در پایان این دهه و
شروع قرن بیست و یکم به موفقیتهای چشمگیری نائل شد. از این رو, بررسی
ویژگیهای این نظام میتواند درسهائی برای اصلاح آموزش فنی و تکمیلی وجود دارد که
امکان تحرک و انعطافپذیری این سیستم را در پاسخگویی به نیازهای صنعت و
همچنین توسعه و اصلاح مستمر آن فراهم میسازد. این ویژگیها عبارتند از: 1.
استقلال سازمانی نظام آموزش فنی و حرفهای, 2. ارتباط با بخش تولید و
خدمات, 3. ایجاد مراکز پژوهشی و ارتباط با دانشگاهها و مراکز علمی.
این مقاله, با توصیف و بررسی کاربرد این ویژگیها در آموزش فنی و حرفهای
ایران, نشان داده است که توجه به آنها میتواند به اصلاح نظام آموزش فنی
و حرفهای ایران کمک نماید. البته تحقق این اصلاحات
نیازمند ایجاد بسترهایی مانند پژوهشیشدن ساختار دانشگاهها و تأسیس مراکز
پژوهشی در زمینة آموزشهای فنی و حرفهای و همچنین تأسیس و توسعة نهادهای
مدنی حرفهای است تا بهکمک آنها بتوان سازمانهای میانی تأسیس نمود که قادر
باشد رابطة مستمر بین آموزش و بخش تولید را فراهم سازد. در پایان مقاله نیز
پیشنهادهایی برای اصلاح نظام آموزش فنی و حرفهای ایران ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
"از آنجا که در حال حاضر کشور ما با دو معضل بیکاری و کمبود سرمایهگذاری مواجه است و از سوی دیگر موضوع جهانی شدن و عضویت در سازمان تجارت جهانی[1] میتواند اقتصاد ما را به شدت تحت تاثیر __________________________ 1- World Trade Organization (WTO) و فشار قرار دهد، توجه به آموزشهای فنی و حرفهای و اصلاح آن به عنوان یک ابزار کارآمد برای تربیت و افزایش کارائی و بهرهوری نیروی انسانی بهمنظور زمینهسازی برای اصلاحات اقتصادی باید از اولویتهای اصلی اصلاح نظام آموزشی کشور باشد.
3- Standards and Curriculum Council (SCC) 4- Godfrey 5- Australian National Training Authority بنابراین سیاستها، مفاهیم, و روشهای اجرائی در نظام آموزش فنی و حرفهای با استفاده از تحقیقات انجام شده، که حاصل همکاری متقابل با دانشگاهها و مراکز پژوهشی است، و در جریان بحثهای دائمی بین کارشناسان و پژوهشگران در جریان یک اصلاح و توسعة کمی و کیفی مستمر, صورت میگیرد.
تجربة استرالیا بهعنوان یک راه حل برای رفع این نقیصه و ایجاد هماهنگی بین انواع آموزشهای فنی و حرفهای و پاسخگویی به نیازهای واقعی بخشهای تولیدی (صنعت، کشاورزی, و خدمات) نشان میدهد تأسیس یک نظام مستقل آموزش فنی و حرفهای در کنار سایر نظامهای آموزشی قادر خواهد بود از یکسو دانشآموزان را بعد از تحصیلات عمومی از پایههای مختلف بهسوی این آموزشها جذب نماید و راه دیگری غیر از رویکرد قبولی در دانشگاه را برای ارتقاء فردی و کسب شغل بگشاید و آنان رابرای محیط کار آماده سازد و از سوی دیگر با فراهم کردن دورههای کوتاهمدت و یا پارهوقت برای شاغلین و یا افراد آماده بهکار فرصتهای آموزشی متنوعی را بهوجود آورده وبا پاسخگویی به نیازهای بازار کار ارتباط نزدیکی با بخش تولید برقرار نماید."