چکیده:
صادرات به تنهایی دارای آثار مثبت و فواید فراوانی در اقتصاد کشور است.با اینحال به دلیل آثار متفاوت صدور کالاهای مختلف،تقسیمبندیهای گوناگونی در این خصوص انجام میگیرد، اهم این تقسیمبندیها،تفکیک صادرات به دوبخش نفتی و غیرنفتی است که از اهمیت بسزایی در تحلیل روند روبه رشد صادرات غیرنفتی برخوردار است. اهمیت این تفکیک ازچند نظر قابل تأمل است:نخست آنکه نتیجه آثار اقتصادی هریک از انواع صادرات نفتی و غیرنفتی،متفاوت است و از اهمیت بسیاری برخوردار است؛دوم اینکه قرارگرفتن کالاها در دوبخش نفتی و غیرنفتی بهسبب وجود تفاوتها از جمله در زمینه معافیتهای مالیاتی و یا مشرقهای صادراتی است. مقاله حاضر ضمن بررسی ایرادهای تعاریف فراوردههای نفتی،ابتدا به تعاریف و مفاهیم علمی و صنعتی در این خصوص میپردازد و سپس باتوجه به نظام هماهنگ طبقهبندی و کدگذاری کالا1فصول اصلی این قسمت را بررسی و بیان میکند. نتایج حاصل از این بررسی نشان میدهد تعاریفی که مبنای تهیه آمار بازرگانی خارجی کشور در مورد صادرات فراوردههای نفتی را تشکیل میدهد،چندان مطمئن نیست.به همین دالیل پیشنهاد میشود با کمک و همفکری استادان دانشگاه،صاحبنظران و مراجعه به منابع علمی نظیر آنچه در این مقاله به عنوان مرجع بدان اشاره شده است،تعریفی از اقلام نفتی ارائه شود که به فراوردههای دست اول نفت و گاز که اختصاصا در فصل 27 نمانکلاتور نظام هماهنگ طبقهبندی و کدگذاری کالا طبقهبندی میشود،محدود نگردد.
Exports have more benefits for the economy. However, due to different effects of exporting various commodities, they should be classified. The most of them is divided into oil and non-oil exports sections that its importance is reinforced to analyze growing trend of non-oil exports. The differentiation is so important: first, oil and non–oil exports has different effects on the economy that it is so important and second, dividing them into two oil and non-oil sections because of some differences such as tax exemptions and export incentives. First, the article discuss problems of oil and non-oil products definitions,the article explains industrial and scientific definitions and concepts of oil and non-oil products as well as then it studies main chapters regarding harmonized commodity description and coding system.Results of studies show that definitions which are used as the basis of Iranian foreign trade statistics of oil products exports are not much accurate. Therefore, it is proposed to define oil products which not limited to primary gas and oil products that particularly classified in chapter 27 of the HS nomenclature by using university professor's views and experts, and references such as discussed in this article
خلاصه ماشینی:
از جمله فراوردههای معدنی و محصولات براساس این مواد به ویژه نفت،معدنیات قیری،فسیلهای معدنی،گازها و دیگر مواد خالص،یا مخلوط،خام،تصویهشده و مشتقات نفتی و گازها را میتوان نام برد که در قسمت مواد معدنی و بهطور مشخص در فصل 72 از مجموع 79 فصل این نمانکالاتور در بخشها و زیربخشهای مختلف طبقهبندی شده است که فارغ از هرگونه طبقهبندی غیرمتعارف که بنابه ملاحظاتی نظیر آنچه مبنای آمار بازرگانی خارجی قرار گرفتهاند،که اقلام کالاهای نفتی را اختصاص به صادرات آنها بهوسیله شرکت ملی نفت و شرکت گاز دانستهاند، معمولا باید همین نمانکالاتور را به عنوان مبنا و ضابطه تفکیک اقلام نفتی از غیرنفتی دانست.
4 جمعبندی و نتیجهگیری باتوجه به مطالب یادشده،نباید محصولات یا فراوردههای نفتی را برخلاف آنچه در آمار بازرگانی خارجی کشور مبتنیبر تعاریف بهعمل آمده برای فراوردههای نفتی،فارغ از هرگونه مبنای علمی نشان داده میشود،دانست؛بلکه باید پذیرفت که رقم صادرات غیرنفتی در صورت محاسبه ارزش صادراتی اقلامی که بهموجب جداول پیوست در فصول مختلف طبقهبندی کالا بهطور اخص فراورده نفتی یا بعضا براساس نفت و قطرانهای فصل 72 تعرفه گمرکی نظام هماهنگ توصیف و کدگذاری کالا از همین دست محسوب میشوند،بهمراتب کمتر از ان ارقامی است که در آمارها منتشر و با استناد به آنها رشد صادرات غیرنفتی توجیه میشود.