خلاصه ماشینی:
"نمونههای زیر را در فارسی جدید با صورتهای قرینۀ آنها در فارسی میانه مقایسه کنید: (به تصویر صفحه مراجعه شود) در فارسی کنونی نیز در گفتار عادی،صدای پایانی در برخی واژهها حذف میشود.
از جمله پسوندهای n?si-'hi-,ki- در فارسی میانه،به ترتیب به ?se-'i- و i- در فارسی جید تبدیل شده است،مانند نمونههای زیر14 : (به تصویر صفحه مراجعه شود) در گفتار عادی فارسی کنونی،شناسۀ سوم شخص مفرد در فعل مضارع(حال)به صورت e- ظاهر میشود: میخواند ]enuxim[ ،میرود ]erim[ ،میگوید ]ehim[ تغییر مشابهی را در پیبند و شناسه صورتهای فعلی ماضی نقلی میتوان مشاهده کرد: گفتهاند ]n?atfog[ ،رفته است ]?etfar[ رفتهام ]m?atfar[ ،گفتهاید ]nitfog[ در صورتهای فعلی بالا،نشانۀ بن نقلی e- 15 حذف میشود و پیبند فعل ماضی نقلی و شناسه معمولا با تغییری به بن فعل میچسبد.
جفت واژههای قرینۀ نمونۀ زیر از فارسی میانه و فارسی جدید را که در آنها جابجایی واجها مشاهده میشود مقایسه کنید: تلخ xlat>lxat سرخ xros>rxus ژرفا ?afra?z>k?arfu?z در گفتار عادی فارسی کنونی واژه«قفل»معمولا با جابجایی صداهای q و f تلفظ میشود: ]floq[ لازن به یادآوری است که برخی تغییرات آوایی که در بالا مورد بحث قرار گرفت،در نظام دستوری زبان نیز تغیراتی پدید میآورد.
شاید بتوان گفت که تغییر واژگانی برای بیشتر افراد اهل زبان معلوم است،زیرا برعکس تغییرات آوایی که به علت فراموشی صورتهای پیشین و نیز نداشتن توجه زیاد به این گونه تغییر زبان،اغلب از نظر آنان دور میشوند،تغییرات واژگانی کم و بیش در خاطرها باقی میماند.
بدین ترتیب مشاهده میشود که از این راه نیز برخی واژهها کمتر به کار میروند و احتمالا بعضی از آنها بتدریج متروک میمانند،در حالی که برخی واژههای دیگر مفهوم تازهای به دست میآورند."