چکیده:
بر اساس فرضهای روانکاوی افراد ویژگیهای شخصیتی خود را در آثار گوناگون نظیر نقاشی،رمان و اشعار فرافکنی میکنند.این منابع شامل پیامی است که در واقع ویژگیهای شخصیتی،علایق،نگرش و انگیزههای آفرینش اثر را همراه با عوامل زمینهای دورهای که فرد در آن زندگی میکند منعکس مینمایند.هدف اساسی این مطالعه،مقایسهء تیپهای شخصیتی(درونگرایی و برونگرایی)سعدی و حافظ بر اساس محتوای اشعار این دو شاعر است. بر اساس روش تحلیل محتوا،از دو اثر منظوم دیوان حافظ و کلیات سعدی با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی منظم(10 صفحه به 10 صفحه از غزلیات حافظ و 7 صفحه به 7 صفحه از غزلیات سعدی)44 صفحه از غزلیات هر یک از آثار انتخاب شد.از بیت به عنوان واحد تحلیل استفاده شد. بدین ترتیب ابیات بیانگر ویژگیهای شخصیتی مبتنی بر تعریفهای شناخته شده از برونگرایی و درونگرایی از صفحات انتخاب شده استخراج و به صورت مقولههای مشخص طبقهبندی شدند و فراوانی هر مقوله تعیین شد.در نهایت با استفاده از روش آماری مجذور خی این نتیجه به دست آمد که در غزلیات سعدی تمایلات برونگرایی بیشتری در مقایسه با غزلیات حافظ وجود دارد.
خلاصه ماشینی:
"در اینجا به ترتیب نمونههایی از ابیات دیوان سعدی و حافظ که ویژگیهای شخصیتی از آنها استخراج شده است ارائه میشود: سعدی ز فراق تو نه آن رنج کشیدهست کز شادی وصل تو فرامش کند آن را (عدم تسلط بر احساسات) من بدین خوبی و زیبایی ندیدم روی را وین دلاویزی و دلبندی نباشد موی را (تنوعخواهی) به جان دوست که دشمن بدین رضا ندهد که در به روی ببندد آشنایی را (اجتماعی) بیچاره ماندهام همه روزی به دام او وینک فتادهام به غریبی که کام اوست (گوشهگیری) در کنج دماغم مطلب جای نصیحت کاین گوشه پر از زمزمهء چنگ و ربابست (گوشهگیری) چه باشد ار شود از بند غم دلش آزاد چو هست حافظ مسکین غلام و چاکر دوست (اجتماعی) بس نگویم شمهای از شرح شوق خود از آنک درد سر باشد نمودن بیش از این ابرام دوست (محافظهکاری) هزار حیله برانگیخت حافظ از سر فکر در آهن هوس که شود آن نگار رام و نشدیافتهها پس از استخراج دادهها و شمارش فراوانی به دست آمده و گنجاندن آنها در جدولها به توصیف و تحلیل دادهها اقدام شد.
بحث و نتیجهگیری در این مطالعه فرضیهء مطرح شده عبارت است از:بین ویژگیهای شخصیتی(درونگرایی و برونگرایی)حافظ و سعدی تفاوت معناداری وجود دارد.
تحلیل دادهها نشان میدهد که بر اساس محتوای اشعار سعدی، ویژگیهای شخصیتی اجتماعی و تنوعخواهی به مراتب بیشتر از حافظ است،در عین حال ویژگی شخصیتی محافظهکاری و گوشهگیری و تسلط بر احساسات به عنوان ویژگیهای افراد درونگرا در حافظ بیشتر است.
در این مطالعه فرضیهء مطرح شده عبارت است از:بین ویژگیهای شخصیتی (درونگرایی و برونگرایی)حافظ و سعدی تفاوت معنادار وجود دارد."