چکیده:
نابرابری اجتماعی در فضای شهری حاصل دسترسی افتراقی نواحی شهر به منابع ارزشمند اجتماعی چون ثروت مادی، قدرت، منزلت و سرمایه فرهنگی است. نتایج محاسبه دو نوع نابرابری درآمدی و تحصیلی با استفاده از شاخص ضریب جینی در نواحی چهل گانه شهر مشهد که داده های اولیه آن از پیمایش وسیع اجتماعی در شهر مشهد در سال 1387 گرفته شده، نشان می دهد: اولا میزان نابرابری درآمدی و تحصیلی شهر مشهد به ترتیب برابر 0.355 و 0.267 است. ثانیا بر مبنای دو سنجه نابرابری درآمدی و تحصیلی می توان نواحی چهل گانه شهر مشهد را به سه خوشه یا دسته کاملا متمایز تقسیم کرد. در خوشه های اول تا سوم به ترتیب 12 (30%)، 23 (57.5%) و 5 (12.5%) ناحیه از نواحی شهر عضویت پیدا می کنند. ثالثا در بین خوشه های سه گانه نواحی، نظمی سلسله مراتبی از لحاظ برخورداری از درآمد خانوار، تحصیلات سرپرست و همچنین شدت نابرابری های درآمدی و تحصیلی برقرار است، اما این نظم در مورد دو دسته متغیر مذکور، برعکس است: در حالی که سطح برخورداری خوشه ها جنبه نزولی دارد، در مورد شدت نابرابری عکس این وضعیت صادق است. این وضعیت به روشنی حاکی از توسعه نامتوازن فضایی شهر مشهد است. به علاوه، اگر ملاک منصفانه بودن توزیع منابع در بین نواحی، مزیت توزیع برای محروم ترین نواحی منظور شود، در این صورت وضعیت موجود توزیع درآمد و تحصیل در بین نواحی چهل گانه شهر مشهد دلالت روشنی بر وجود نابرابری غیرمنصفانه در این شهر دارد.
خلاصه ماشینی:
"&%01227IOMG012G% عریف پیشنهادی نابرابری اجتماعی مفهوم نابرابری اجتماعی عموما ناظر به وضعیتی است که در آن چیزهای باارزش اجتماعی اعماز ثروت مادی،قدرت،منزلت و سرمایه فرهنگی به طور مساوی در دسترس اعضای جامعه قرارنگرفته باشد،بهنحوی که این دسترسی افتراقی،پایگاه اجتماعی متفاوتی را برای افراد رقم بزندو اختلافات پنهان و آشکار زیادی در بین آنها به ویژه از نظر حقوق،فرصتهای زندگی،پاداشها و امتیازها بهوجود بیاید،اگرچه این ابهام همچنان در ادبیات جامعهشناسی نابرابریاجتماعی وجود دارد که نابرابری اجتماعی یا توزیع نابرابر منابع ارزشمند با عبور از چه آستانه-ای،ناعادلانه یا غیرمنصفانه تلقی میشود؟به بیان دیگر،برابری اجتماعی در چه صورتیمنصفانه است؟در اینجا میتوان از نظریۀ عدالت توزیعی جان راولز(1383)بهره گرفت که ازمعروفترین فیلسوفان سیاسی معاصر و صاحبنظران عدالت است.
آمارههای گرایش مرکزی و پراکندگی متغیرهای نابرابری درآمدی و تحصیلات در سطح کل مشهد(به تصویر صفحه مراجعه شود) وشهبندی نواحی شهر بر مبنای سنجههای نابرابری هدف از تحلیل خوشهای نواحی این است که بر اساس دو سنجۀ نابرابری درآمدی و تحصیلی،نواحی همگن شناسایی و دستهبندی شود و نظم سلسلهمراتبی آنها از لحاظ شدت نابرابریاجتماعی مشخص گردد.
دیگر اینکه در بین خوشههای سهگانۀ نواحی،نظمی سلسلهمراتبی از لحاظ برخورداری ازدرآمد خانوار،تحصیلات سرپرست و همچنین شدت نابرابریهای درآمدی و تحصیلی برقراراست،اما این نظم در مورد دو دسته متغیر مذکور برعکس است:درحالیکه سطح برخورداریجنبۀ نزولی دارد و خوشۀ یک بالاتر از دو و خوشۀ دو بالاتر از خوشۀ سه قرار میگیرد،در موردشدت نابرابری عکس این وضعیت صادق است(جدول 4)."