چکیده:
پاگشایی، در گستردهترین معنای آن، پس پشت نهادن آزمونهای سخت و دشوار است که هر انسانی از گاه زادن تا به هنگام مرگ، خواسته و ناخواسته برای رسیدن به رشد و بالش روانی و اجتماعی انجام میدهد، و اگر در بستر اسطورهشناختی کاویده و گزارده آید، مرگی نمادین و زادنی دیگرباره از آن به دست خواهد آمد. در این جستار، این آیین را با دو رویکرد روانشناختی و جامعهشناختی میگزاریم و روشن میسازیم و با کندوکاوی در حماسههای اسطورهای، بهویژه شاهنامه، گونههای پاگشایی یک قهرمان اسطورهای را برمیرسیم و گزارش مینماییم. چنین نگرشی به آیین پاگشایی و همچنین قهرمان، نوآیین و بیپیشینه مینماید.
خلاصه ماشینی:
پاگشايي قهرمان در حماسه هاي اسطورهاي دکتر بهروزَ اتوني ٭ استاديار زبان و ادبيات فارسي دانشگاه آزاد اسلامي قم چکيده پاگشايي، در گسترده ترين معناي آن، پسِ پشت نهادنِ آزمونهاي سخت و دشوار اسـت کـه هـر انساني از گاه زادن تا به هنگام مرگ، خواسته و ناخواسته براي رسيدن به رشد و بـالش روانـي و اجتماعي انجام ميدهد، و اگر در بستر اسطورهشناختي کاويده و گـزارده آيـد، مرگـي نمـادين و زادني ديگرباره از آن به دست خواهد آمد.
نکتـه اي کـه روشن داشت آن ناگزير مينمايد آن است که رسيدن بـه پختگـي و بلـوغ تنـي، خواسـتِ آيين هاي پاگشايي نيست ، چراکه چنين پختگي و بلوغي را طبيعت بيهيچ سـختياي بـه انسان ارزاني ميدارد؛ «دختر، با بروزِ نخستين قاعدگي به زن تبـديل مـيشـود» (کمبـل ، ١٣٨٨: ١٣٣) و پسر، با کارا شدن هورمونهاي باروري به مرد بدل ميآيد.
بلوغ و پختگي قهرمان، بر دو بخش است که در سرشت ، نيک وابسته به يکديگرند: ١- بلوغ و پختگيِ رواني ٢- بلوغ و پختگي اجتماعي بلوغ رواني آن است که قهرمان در روند و کنش آيين هـاي پاگـشايي، بـه خودآگـاهي ميرسد و خودآگاهي يعني پي بردن به ضعف هـا و کاسـتيهـاي خـود و همچنـين درک راستين خويش ، چونان عضوي کوچک ، ليک سخت تأثيرگذار در اين گيتي پهناور.