چکیده:
وجود نوسان در عرضه منابع آب سطحی و کمبود این منابع در سطح کشور موجب شده است تا برداشت از منابع آب زیرزمینی بیش از حد مجاز و بدون توجه به تغذیه این منابع صورت گیرد. این مسئله همچنین باعث ایجاد وضعیت بحرانی در منابع آب زیرزمینی شده است و لذا توجه هرچه بیشتر به این منابع برای حفظ پایداری آنها ضروری است. در این مطالعه تلاش شده است با کمک مدلهای برنامه ریزی ریاضی، استفاده تلفیقی از منابع آبهای سطحی و زیرزمینی در تولید محصولات زراعی دشت قزوین - که یکی از دشتهای بحرانی کشور در استفاده از منابع آب است - بهینه شود. بدین منظور با استفاده از مدل برنامه ریزی خطی، الگوی بهینه کشت محصولات زراعی با اهداف حداکثرسازی سود بازاری کشاورزان و حداکثرسازی منافع اجتماعی در منطقه مورد مطالعه در سال 1386تعیین شد. در هر دو سناریو با توجه به سطح زیر کشت محصولات مختلف و محدودیتهای بازار برای این محصولات، الگوی کشت پیشنهادی تعدیل و تصحیح و نتایج با یکدیگر مقایسه شد. نتایج مطالعه نشان داد که با در نظر گرفتن محدودیت بهره برداری از منابع آب زیرزمینی، بهینه سازی با هدف حداکثر منافع اجتماعی، منافع بیشتری را عاید منطقه می کند. همچنین توزیع زمانی برداشت از منابع آب زیرزمینی در هر یک از الگوهای براورد شده، با توجه به نیاز آبی محصولات انتخابی در ماه های مختلف سال، متفاوت بوده و با توجه به الگوی کشت پیشنهادی تغییر کرده است.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به اهمیت دشت قزوین در حکم یک منطقه مستعد کشاورزی از یک سو ووجود معضل افت شدید سطح ایستایی در این منطقه از سوی دیگر،لزوم مطالعه منابع آب سطحی و زیرزمینی در این منطقه و بهینهسازی استفاده تلفیقی از منابع آب در تولید محصولاتکشاورزی از طریق تعیین الگوی کشت مناسب منطقه ضروری به نظر میرسد.
با در نظر گرفتن اهداف مطالعه که حداکثرسازی منابع بازاری و منافع اجتماعی است وبا لحاظ سه دسته محدودیت شامل سطح زیر کشت،منابع آب و بازار(که در ادامه شرح دادهمیشوند)مدل زیر برای بهرهبرداری پایدار از منابع آب زیرزمینی طراحی شده است: (1).
نتایج مدل بهرهبرداری پایدار از منابع آب سطحی و زیرزمینی در سناریوهایمختلف (به تصویر صفحه مراجعه شود) ادامه جدول 2 (به تصویر صفحه مراجعه شود)مأخذ:یافتههای تحقیق علاوه برنتایج حاصل از براورد مدل،سطح زیر کشت فعلی محصولات منتخب دردشت قزوین نیز در این جدول نشان داده شده است.
کل نیاز آب مصرفی در الگوی کشت و میزان بهرهبرداری از منابع آب سطحی وزیرزمینی برای آبیاری محصولات زراعی در مدل حداکثرسازی منافع اجتماعی (به تصویر صفحه مراجعه شود) ادامه جدول 5 (به تصویر صفحه مراجعه شود)مأخذ:یافتههای تحقیق نتایج الگوی چهارم در جدول 6 لحاظ شده است.
کل نیاز آب مصرفی در الگوی کشت و میزان بهرهبرداری از منابع آب سطحی وزیرزمینی برای آبیاری محصولات زراعی در مدل حداکثرسازی منافع اجتماعی با در نظرگرفتن محدودیت بازار برای تولید محصولات زراعی (به تصویر صفحه مراجعه شود) ادامه جدول 6 (به تصویر صفحه مراجعه شود)مأخذ:یافتههای تحقیق تیجهگیری و پیشنهاد بر اساس نتایج به دست آمده از براورد مدلهای فوق ملاحظه میشود منافعی که ازحداکثرسازی منفعت اجتماعی حاصل میشود بیشتر از منافع حاصل از حداکثرسازی سود بازاری است."