چکیده:
دین مقدس اسلام دربارهتمام شئون زندگی -از جمله فعالیتهای تجاری و اقتصادی-قوانین و مقرراتی، تعیین کرده و مدعی است که به عنوان آخرین دین الهی، برای همه مشکلات بشر، در همه دورهها و اعصار، راهکار دارد (اعراف، 158)؛و وجه مشترک همه راهکارهای مزبور، رسیدن به قرب الهی است. این پژوهش از نوع بنیادی است، و در آن تلاش شده است با روشی علمی، اصولی که رهنمودهای اسلامی،رعایت آن را برای فعالان بخش بازاریابی لازم دانسته،شناختهشود؛ و با توجه به آن اصول، تعریفی از بازاریابی اسلامی،عرضه و مدل مفهومی اولیهای از بازاریابی اسلامی طراحی شود. برای رسیدن به نتایج فوق باید به دو سؤال اصلی زیر پاسخ داد.الف- بازاریابی و فعالیتهای حرفه بازاریابی شامل چه اجزا و بخشهایی است؟ب- نگرش اسلام درباره اجزای بازاریابی و فعالیتهای حرفه بازاریابی چیست؟در این پژوهش، ضمن تلاش برای پاسخگویی به دو سؤال فوق، مفاهیم مرتبط با فعالیتهای بازاریابی از قرآن و منابع معتبر احادیث اسلامی، گردآوری و در قالب مدل کلاسیک مدیریت بازاریابی کاتلر، بازتنظیم شده است. آنگاه، با استفاده از ادبیات تحقیق، مبانی تفکری و فعالیتهای مرتبط با هرکدام از مؤلفههای فرآیند بازاریابی، طبقهبندی شد. سپس، دیدگاه اسلام درباره هریک از اجزای اصلی و فرعی بازاریابی شناخته شد و بدین ترتیب، بازاریابی اسلامی مورد تحلیل قرار گرفت و مدل مفهومی اولیهای از بازاریابی اسلامی و نیز تعریفی از بازاریابی از دیدگاه اسلام،عرضه شد.
خلاصه ماشینی:
"اصول اخلاقی مؤکد اسلام در امر تجارت به قرار زیر است: 1-رعایت اصول اخلاقی مناسب بین طرفین معامله 2-فعالیت اقتصادی به قصد پیروی از رهنمودهای قرآن و با انگیزه خدمت به جامعه اسلامی 3-خداترس بودن،که باعث اجرای کامل تعهدات اخلاقی در بازاریابی میشود (Abeng,1999) .
رعایت اصول و ضوابط تولید در بازاریابی اسلامی(که حکومت اسلامی به عنوان متولی در امر نظارت و کنترل باید آنها را به نحو احسن به اجرا بگذارد)شامل شناخت نیازهای همه آحاد جامعه و تلاش در جهت رفع آنها(کلینی،1366،ج 1،ص 542)،ایجاد رفاه و حرکت برای منفعت عمومی (حکیمی،1368،ج 6،صص 170-172)و همینطور منع تولیدات مضر و حرام (حرانی،1398،صص 351 و 352)است.
امام علی(ع)در بیان ضرورت ارزیابی عملکرد کارکنان میفرمایند:«ثم تفقد اعمالهم و ابعث العیون من اهل الصدق و الوفاء علیهم فان تعاهدک فی السر لامورهم حدوده لهم،علی استعمال الامانه و الرفق بالرعیه»:سپس اعمال زیردستان و کارمندان را ارزیابی کن و مأمورانی برای نظارت بر کارمندان خود بگمار،از کسانی که راستگو و باوفا باشند تا حقایق را دقیقا به تو اطلاع دهند،زیرا بازرسی مداوم و پنهانی سبب میشود که به امانتداری و مدارا کردن به مردم ترغیب شوند(نهج البلاغه،ص 358).
میتوان نتیجه گرفت که در فرآیند بازاریابی با توجه به اینکه خرید و مصرف کالا و خدمات،باید در جهت هدف اصلی صورت گیرد،تدبیر امور اقتصادی افراد جامعه از موارد مهمی است که باید جدی گرفته شود."