چکیده:
تاریخ تفسیر کتاب مقدس نشان میدهد که مدلهای عمده تفسیری که درباره عهدین بهکار گرفته شده، مدلهای ظاهرگرا، تأویلی و ایمانگرا است. مدتها است که مدل ظاهرگرا چندان جایگاهی در تفسیر عهدین ندارد و در نتیجه، روند غالب، بهکارگیری دو مدل دیگر است (برای اطلاعات بیشتر، ر.ک: Grant and Tracy, 1984: Part I:).
مقاله حاضر در صدد مقایسه قرآن و عهدین از نظر امکان بهکارگیری روشهای پیشین در تفسیر است. در این باره، پس از تبیین تفاوت تأویل، تفسیر و هرمنوتیک، نگرش ظاهرگرا در فهم قرآن، بحث و ارزیابی میشود؛ سپس نگرش تأویلی و ایمانگرا و خاستگاه آنها در تفسیر عهدین و مقایسه آن با وضعیت تفسیری قرآن تبیین میشود.
خلاصه ماشینی:
"9. در برخی از موارد که تعالیم اسلام به عنوان متعارض با علم مطرح میشود، تعارض ظاهری میان اسلام و علوم انسانی، ناشی از غفلت اسلام از بعد علمی موضوع نیست؛ بلکه ناشی از در نظر گرفتن عوامل دیگری است که مورد غفلت علم است؛ به عنوان مثال، اگر توصیه برخی از صاحبنظران علوم تربیتی در مورد متد کلاسداری این باشد که مختلط بودن کلاس دختر و پسر و ایجاد گروههای مختلط درون کلاس در رشد فراگیری زبان انگلیسی مؤثر و مفید است و لذا بهتر است کلاسها بهصورت مختلط باشد؛ افراد در این شرایط بهتر با یکدیگر مأنوس و همصحبت میشوند و علاقه بیشتری برای گفتوگو با یکدیگر دارند و این امر رشد زبان آنها را تسریع مینماید، اگر اسلام، توصیهای خلاف آن داشت که ما را از این امر منع نماید، این به معنای غفلت دین از فواید این متد در فراگیری زبان نیست؛ بلکه به این دلیل است که اسلام در مجموع فواید و مضار این روش، مضار آن را بیشتر میداند.
دلیل مطلب اینکه چون فهم معنای تأویلی ضابطهمند نیست و با بهکارگیری قواعد و اصول متعارف، کشف معنا سازگاری ندارد، لازمه پذیرش عام تأویل برای تفسیر تمام آیات قرآنی، عدم امکان دریافت فهم روشنی از آموزههای وحی در هیچیک از آیات قرآنی میشود؛ در حالیکه این پیامد، هم با اصل ارسال وحی ناسازگار است و هم با مضمون آیات خاص قرآنی تعارض دارد.
خداوند میفرماید:او است خدایی که قرآن را برای تو فرستاد؛ کتابی که برخی از آیات آن محکم است [و معنای روشنی دارد [که آنها اصل و مرجع سایر آیات کتاب خواهد بود و برخی دیگر، آیاتی متشابه است [و معنا و مقصود آن به آسانی درک نشود]؛ پس کسانیکه در دلهایشان میل به باطل وجود دارد، بهدنبال متشابه میروند تا بدین وسیله، راه فتنه و ایجاد شبهه را پیش گیرند و به تأویل این آیات بپردازند؛ در صورتیکه تأویل آن را کسی جز خدا و راسخون در علم نمیدانند."