چکیده:
برنج محصولی است راهبردی و در دو دهه اخیر یکی از مهمترین محصولات وارداتی کشاورزی کشور بوده است. اختلالهای موجود در سیاست گذاری از تبدیل شدن ظرفیتهای بالقوه تولید این محصول با بالفعل جلوگیری کرده است. هدف از مقاله حاضر بررسی حمایت های انجام شده از این محصول است. لذا با بررسی تعرفه و محاسبه حمایت قیمتی بازار و حمایت نهاده ای، وضعیت حمایت از گروه های عمده برنج (برنج دانه بلند مرغوب، برنج دانه بلند پر محصول، برنج دانه متوسط مرغوب، برنج دانه کوتاه) بررسی می شود. این تحقیق بر اساس آمار و اطلاعات طرح هزینه تولید وزارت جها کشاورزی طی دوره 1373-80 به اجرا در آمده است. بررسی تعرفه، به عنوان سیاست محدود کننده واردات، در خصوص برنج نشان می دهد که این سیاست کمتر مورد استفاده قرار گرفته است. حمایت قیمتی بازار از گروه های عمده برنج در دو استان گیلان و مازندران نشان می دهد که در استان گیلان بالاترین حمایت قیمتی بازار متعلق به برنج دانه بلند مرغوب است. میزان تولید و سطح زیر کشت این گونه از برنج نیز در حال افزایش می باشد. در استان مازندران دو گونه دانه بلند (مرغوب و پر محصول) بیشترین حمایتهای قیمتی و برنج دانه بلند مرغوب بیشترین سهم تولید این استان را به خود اختصاص داده اند. از سوی دیگر، برنج دانه بلند پر محصول به دلیل بیشتر مصرف کردن نهاده ها در هر هکتار از حمایت نهاده ای بیشتری برخوردار شده است. اما به دلیل آنکه سطح زیر کشت برنج دانه بلند مرغوب در هر دو استان بیشتر از گروه های دیگر بوده، در کل حمایت نهاده ای (و در نتیجه یارانه نهاده ای) بیشتر به این نوع برنج اختصاص یافته است.
خلاصه ماشینی:
"بدینمنظور حمایت قیمتی بازار و حمایت نهادهای در هر هکتار و کل سطح زیر کشت در دو استان گیلان و مازندران با تأکید بر آمار و اطلاعات طرح هزینه تولید وزارت جهاد کشاورزی برای گروههای عمده برنج محاسبه میشود تا اطلاعات مناسبی برای سیاستگذاری آگاهانهتر فراهم شود.
جدول 4 نشان میدهد حمایت قیمتی بازار برای گروه برنج دانهبلند مرغوب در استان مازندران نیز بیشتر از سایر گروههاست و دلیل افزایش مجدد تولید این گروه،علیرغم تأکید سیاستگذاران بر افزایش تولید و سطح زیر کشت گروه برنج دانهبلند پرمحصول نیز عمدتا مربوط به افزایش شدیدتر حمایت قیمتی بازار در سالهای پایانی دورۀ موردبررسی است.
حمایت نهادهای ارقام عمدۀ برنج استان مازندران در هکتار (هزار ریال) (به تصویر صفحه مراجعه شود) مأخذ:محاسبات تحقیق قبل از پرداختن به تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از محاسبه حمایت نهادهای،باید گفت که نوسانهای قابلتوجهی در حمایت نهادهای ملاحظه میشود که عمدتا مربوط به تغییر در مقدار مصرف نهادهها در هکتار،نوسانهای قیمت وارداتی و قیمت داخلی نهادهها و همچنین نرخ ارز در دورۀ موردبررسی است.
-محاسبه حمایت قیمتی بازار نشان میدهد که ازایننظر حمایت مثبتی از گروههای مختلف برنج تولید داخل بویژه گروه برنج دانهبلند مرغوب(همانطور که قبلا نیز اشاره شد بخشی از این حمایت مثبت به دلیل منظور نکردن کیفیت برتر بعضی از گروههای برنج داخلی است)انجام میگیرد که با سیاست قیمت تضمینی همخوانی لازم را ندارد.
-نتایج حاصل از حمایت نهادهای از گروههای عمده برنج نشان میدهد که در مورد بیشتر نهادههای موردبررسی،برای هر هکتار از برنج دانهبلند پرمحصول مقدار نهاده بیشتری استفاده شده است که درنهایت حمایت نهادهای برای هر هکتار از این گروه بیشتر از سایر گروهها بوده است."