چکیده:
هدف از نگارش این مقاله، بررسی زبانشناختی استعارة جهتی در قرآن با توجه به رویکرد نظریة معاصر استعاره است. اهمیت این تحقیق در اینجاست که استعاره بخش مهمی از ارتباطهای گفتاری و کلامی را تشکیل می¬دهد و آنقدر طبیعی وارد زندگی ما میشود که ممکن است در عمل جلب توجه نکند. استعاره در زبان دین نیز کمتر از سایر صورتهای زبانی نیست. در استعاره¬های جهتی، نظامی کلی از مفاهیم با توجه به مفاهیمی از نظامی دیگر سازمان¬بندی می¬شود. استعاره¬های جهتی، مفاهیم را با اعطای صورت مکانی در جهات متقابل به یکدیگر مرتبط می¬کنند. این جهت¬های مکانی، قراردادی یا دلبخواهی نیستند؛ بلکه بر مبنای تجربههای فیزیکی و فرهنگی انسانها شکل می¬گیرند. وظیفۀ این نوع استعارهها بیش از هر چیز، برقراری انسجام در نظام مفهومی ماست. تقابلهای «بالا یا پایین، جلو یا پشت، راست یا چپ، مرکزی یا حاشیه¬ای، درون یا بیرون» همه از این دست است. این جهت¬های فضایی یا مکانی با تصویر فضای هندسی¬ای که در ذهن بهوجود میآورند، مفهومی جدید و در نتیجه درکی جدید میآفرینند.
خلاصه ماشینی:
"استعارههای جهتی قرآن با رویکرد شناختی عالیه کرد زعفرانلو کامبوزیا* استادیار زبانشناسی دانشگاه تربیت مدرس خدیجه حاجیان** استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس چکیده {IBهدف از نگارش این مقاله،بررسی زبانشناختی استعارۀ جهتی در قرآن با توجه به رویکردنظریۀ معاصر استعاره است.
مقدمه استعاره بخش مهمی از ارتباطهای گفتاری و کلامی ما را تشکیل میدهد و آنقدرطبیعی وارد زندگی ما میشود که ممکن است در عمل جلب توجه نکند؛از این روبررسی و تحلیل آن از زاویۀ زبانشناسی شناختی موضوع قابل توجهی است.
مسئلۀ تحقیق این است که استعارههایجهتی قرآن چگونه مفاهیم انتزاعی-معنایی قرآنی را مینمایند و این استعارهها تا چهاندازه با تجربههای روزمرۀ انسان در زندگی مطابق دارند؟ گفتنی است در این پژوهش از انواع مختلف استعاره تنها استعارههای جهتی:بالا یاپایین،راست یا چپ،پشت یا جلو،مرکزی یا حاشیهای و درون یا بیرون بررسی وتحلیل میشوند.
این واژه در عمل شامل گروهخاص از فرایندهای زبانی است که در آنها جنبههایی از یک شئ به شئ دیگرنسبت داده میشود و در آن از شئ دوم به گونهای سخن میرود که گویی شئ اولاست(هاوکس،1380:11) جورج لیکاف و مارک جانسون از دیدگاه شناختی به استعاره پرداخته و کتابمعروف استعارههایی که با آنها زندگی میکنیم1را نوشتهاند.
3. استعارۀ«بیشتر بالاست6»برگرفته از تجربیات فراگیری انسان است:در تجربۀهمگانی ریختن مایعی در لیوان و دیدن اینکه سطح مایع بالا میرود،تناظری باقلمرو مفهومی خط عمود برقرار میکند و بیشتر با بالا و کمتر با پایین متناظرمیشود (155-154:1980,nosnhoJ & ffokaL) یا طرحوارۀ: -تب بیمار بالاست.
یکی از دلایل کاربرد اصحاب یمین و اصحاب شمال درقرآن این است که نامۀ اعمال عدهای در روز قیامت به دست راست و عدهای دیگر بهدست چپ آنها داده میشود."