چکیده:
این مقاله، گزارشی است از سفر نویسنده به شهر «بمپور» در مورد «بنه» (یکی از کهن ترین شیوه ها در تولید کشاورزی و بهره وری از خاک و آب و کار) و «بنه بندی». شیوه شخم زنی، آبیاری، طریق تقسیم آب و زمین و تولید، ابزار تقسیم آب، نحوه آبیاری، اصلاحات اراضی، نقش کدخداها و مباشرها و پاکارها، طرز انتخاب جانشین گوک بند، نحوه مالکیت، طرز تنبیه و مجازات، چگونگی ساختن خانه و کپر و شکل مسکن، تنبیه و داوری، دوا و درمان، تغذیه و داد و ستد، از جمله موضوعات این گزارش هستند که به اختصار بیان شده اند.علاوه بر مطالب مذکور، مؤلف فرایند تبدیل و تغییر شکل تولید در «بنه» و همچنین «مهاجرت» را که به عقیده او به یکدستی و ارتباط خویشاوندی اهل «بنه ها» لطمه زده و سبب تنزل درونی عوامل اصلی بنه بندی شده توضیح و تبیین کرده است.
خلاصه ماشینی:
"کندهکاری بود چوب،حفرههایی درآورده بودند میان چوب،به حساب: (به تصویر صفحه مراجعه شود) اگر زیاد بود آب،سرریز میکرد و سرازیر میشد از روی لبۀ«گه».
زیرورو شده بودند همه،مثل کلای بمپور:که حالا شده بود نمازجاه مردم بمپور،میدان خاکی بالایش و درختها:دارهای تلگراف.
شکل مسکن -خانه مردم کجا بود،اطاق بود،کپر بود،پلاس بود؟ -زمان دوزمحمد خان و بهرام خان،خانهها گرد کلا بود.
نوبت یکی دیگر از بلوچها بود،اشاره کرد کدخدا،صلاحزهی بود بلوچ،میگفت از کوهستان سرباز مهاجرت کرده بودند صلاح زهیها،چهار برادر بودند،صلاح،آشور،دوشنبه،عبید.
یادگار مهندسین مشاور ایتال کنسول بود باغ،بدین قصد و نیست مهندس مشاوری،که ایستگاه کشاورزی بمپور و ایرانشهر گردد،اما بعد از آنکه جمعوجور کرده بودند فرنگیان بساطشان را و رفته بودند-حاجی حاجی&%00229JETG002G% مکه و دیدار به قیامت-ولمانده بود باغ،نه میشد انداخت توی توبره،بار الاغ کرد و برد باغ را، نه میشد آبش کرد و...
تأسیسات شرکت دروازهای آهنی،محوطهای،خیابانی شنی و باریک و کبود،دو جوی آب،در دو سوی خیابان،مملو آبی به رنگ اخرائی سیر،مثل این که بیابان جاری بود میان جویها،زیر سایۀ محو درختها.
چهار حصار آجری و سیمانی،بر فراز سرتاسر حصارها،نردههای بلند فلزی،زنگزده بودند نردهها،از سر تا پا و معلق بودند زنگها در هوا،دنگدنگ زنگها-داشت تعطیل میکرد آفتاب،درختهای کهور و گز و نخلها،درختهای نارنج و لیمو و پرتقال،ایستاده بودند روی یک پا،خیال رفتن نداشتند درختها،رفتن-بروند کجا؟پر بود گوش درختها از این دنگها.
آب نقشی اساسی در تولید داشته است،مهار آب و رساندن آب به کشتزارها مشکلترین کار بنهبندیها بوده است و همین عامل حیاتی،سبب پیدایش و برقراری نخستین تقسیمبندیها شده است؛ساختن ابزارهای اندازهگیری،ایجاد نظم و نوبت،نهادن نخستین،قراردادها،و انتخاب و تعیین افرادی به نام میراب برای نظارت بر این فعالیت."