چکیده:
برخی روایات در منابع اسلامی از همگامی قرآن و عترت سخن گفتهاند. در میان این روایات، آنچه در نهجالبلاغه آمده، دچار خدشه شده است؛ اما بسیاری از منابع معتبر متقدم و متاخر شیعی و سنی، این روایات را با مضامین مختلفی نقل کردهاند و میتوان به آنها اعتماد نمود. هرچند در روایت موجود در نهجالبلاغه تاملاتی وجود دارد. از حیث دلالی سه وجه معنایی برای این روایات مطرح است: ۱) معیت قرآن و اهل بیت در سیره علمی و عملی؛ ۲) معیت در رتبه و منزلت؛ ۳) معیت در یاری و پشتیبانی یکدیگر.
تحلیل این وجوه معنایی، نتایج و لوازمی را در دو حوزه عترتشناسی و قرآنشناسی درپی خواهد داشت که در این تحقیق بدان اشاره میشود.
خلاصه ماشینی:
"(جعفری،1376:131/9) شارحان دیگر نیز مراد امام علیه السلام را عدم سرپیچی از احکام قرآن ارزیابی نمودهاند؛1اما به نظر میرسد عبارت«و إن الکتاب لمعی ما فارقته مذ صحبته»از امام علیهم السلام صادر نشده نباشد،زیرا هرچند این عبارت در نسخههای معاصر،مانند عبده(بیتا،2/2)،صبحی صالح(بیتا:178)،مغنیه(1358:220/2)،فیض الاسلام(1379:377)،جعفری (1376:131/9)،سید صادق موسوی(1376:481)،مکارم شیرازی(بیتا:75/2)، حسینی شیرازی(بیتا:249/2)و سید عباس علی موسوی(1376:333/2)به چشم میخورد،اما در هیچیک از نسخ معتبر متقدم و حتی متأخر نهج البلاغه،این عبارت نیامده است.
1 ازاینرو نمیتوان به این عبارت در نهج البلاغه اعتماد نمود و در بررسی روایات معیت،به آن استناد کرد؛بلکه باید این موضوع را در قالب شواهد روایی دیگر دنبال نمود که از جمله آنها کلام امام علی درباره فضائل اهل بیت علیهم السلام است که منابع معتبری آن را نقل کردهاند: إن الله طهرنا و عصمنا و جعلنا شهداء علی خلقه و حجته فی أرضه و جعلنا مع القرآن و جعل القرآن معنا لا نفارقه و لا یفارقنا.
درباره معنای چهارم باید گفت همگامی از حیث رتبه و منزلت،بر دو وجه قابل حمل است-که پیش از این گذشت-که اگر مراد،اشتراک یکسان و متعادل قرآن و اهل بیت از حیث جایگاه باشد،هرچند با اطلاق روایت معیت و صیغه تکرار آن سازگار است،اما با توجه به برخی قرائن،این اطلاق کمرنگ میشود که از جمله این قرائن میتوان به مضمون برخی روایات ثقلین اشاره نمود که در آنها قرآن،ثقل اکبر و اهل بیت علیهم السلام ثقل اصغر معرفی شدهاند: إنی تارک فیکم الثقلین الثقل الأکبر و الثقل الأصغر إن تمسکتم بهما لا تضلوا..."