چکیده:
رفتار اطلاعاتی، از جمله مهمترین زمینههای پژوهشی در رشتة اطلاعرسانی است و میتواند به عنوان عاملی اثرگذار در فرایند طراحی، توسعه و ارزیابی نظامهای بازیابی اطلاعات مورد توجه قرار گیرد. هر چند در گفتمان کلاسیک اطلاعرسانی، به پیوند این دو موضوع کمتر پرداخته شده است، اما در سالهای اخیر و تحت تاثیر ارتباط بیشتر رشتة اطلاعرسانی با دیگر رشتههای مرتبط، این پیوند مورد شناسایی و توجه بیشتر قرار گرفته است. مقالة حاضر در صدد است با معرفی رویکردی موسوم به «رفتار اطلاعاتی انسان» که در اثر تحولات پیشگفته پدید آمده است و با مرور ادبیات موجود، به ارتباط بین یافتههای پژوهشی رفتار اطلاعاتی و رویکردهای موجود در فرایند طراحی، توسعه و ارزیابی نظامهای بازیابی اطلاعات بپردازد. در ادامه، به چندین روش نوین طراحی که در آنها به این ارتباط توجه میشود پرداخته شده و در پایان نکات برخاسته از نگرش انسانمدارانه در فرایند ارزیابی نظامهای بازیابی اطلاعات بررسی گردیده است.
خلاصه ماشینی:
"از آنجا که جستجو و بازیابی اطلاعات از چنین نظامهایی از جمله اصلیترین موضوعات مطرح در حوزههای پژوهشی و خدماتی رشته اطلاعرسانی است (Ingwersen, 1992; Hjorland, 1997; Wilson, 2000; Fidel & Pjterson, 2004; Spink & Cole, 2006) بررسی این موضوع که در طراحی و ارزیابی نظامهای اطلاعاتی تا چه اندازه به رفتار اطلاعاتی کاربران توجه میشود، بسیار اهمیت دارد.
مقالة حاضر با در نظر داشتن چنین پیامدهایی، در صدد است با مرور ادبیات موجود و نیم نگاهی به تلاشهای متخصصان اطلاعرسانی، پس از معرفی موضوع «رفتار اطلاعاتی انسان»، به ارتباط آن با رویکردهای موجود در طراحی و ارزیابی نظامهای بازیابی اطلاعات بپردازد و روشهای جدیدی را که در آنها به این موضوع توجه ویژهای صورت میگیرد، به اختصار مورد بررسی قرار دهد.
توجه به اصولی مانند چیدمان عناصر در محیط رابط نظامهای اطلاعاتی، گذاردن قابلیتهای ساده و پیشرفته مطابق با رفتار کاربران، توجه به یافتههای پژوهشی در طراحی محیط و گزینههای پیشفرض جستجو و تعامل، وضعیت کیفی نمایش اطلاعات، میزان و نحوة ارائه اطلاعات در صفحههای نمایش، ترتیب و مقدار نمایش اطلاعات، جستجوی موضوعی، رنگ، زیبایی، طراحی رابط کاربر مطلوب و متناسب با ویژگیهای کاربر، ثبات، سادگی و وضوح، طراحی امکانات کمکی و راهنمایی ساده و کارآمد، افزودن قابلیت مرور و ردیفسازی، استفاده از پیامها، بازگشت ساده و توجه به اصول روانشناسی، از جمله مواردی هستند که با مطالعة دقیقتر رفتار کاربر در تعامل با نظام اطلاعاتی قابل درک بوده و باید در فرایند طراحی و ارزیابی این گونه نظامها مورد توجه قرار گیرند."