چکیده:
استعاره از مهمترین ابزار انتقال زبان از کاربرد حقیقی به کاربرد مجازی و ادبی آن است و بیش از عناصر دیگر شعر در نوآوری و ایجاد سبک شخصی نقش دارد. خاقانی از نظر آفرینش استعارات بدیع و تازه در شمار خلاق ترین شعرای فارسی گوی قرار دارد. وی که از همه خلاقیت هنری و دانسته های خود در جهت ایجاد شیوه ای تازه و دیریاب ساختن شعر استفاده کرده، از استعاره های تازه و دیریاب در این راستا بهره زیادی برده است. بررسی استعاره در شعر خاقانی موجب شناخت بیشتر هنرنمایی های او در عرصه خیال و فهم بهتر شعر او می شود. این مقاله با این هدف به بررسی زمینه های آفرینش استعاره در شعر خاقانی و نو آوری های او در این قلمرو پرداخته است. وی علاوه بر کشف ارتباط و شباهت های تازه بین اشیا و پدیده ها که موجب ساخت استعاره های نو شده، در ساختار استعاره نیز نوآوری هایی به وجود آورده است. گاهی ارتباط کشف کرده او بین دو شیء در چند لایه ارتباطی شکل گرفته است که می توان آن را استعاره های چند لایه ای نامید .
Metaphor is the most important transmission device language than true application to figurative application، It plays a role more than other poetic elements in new creation and forming Personal Style. Khaqani is a creator of new metaphor in number and the most creative power speaking persian. He used artistic creation and hard to obtain in making poem. He profits of new and rare metaphors. Comprehension the metaphors of Kaqani ´ s Poem results to Underestanding his creation in Imaginary and his Poem. This article with this aim is studing background metaphor creation in Kaqani ´ s poem and his modernity new relation and similarity between objects and phenomenons that cause making new metaphor. Sometime his discovery relation between two objects formed in several relation layer that could call them Multi layered metaphor.
خلاصه ماشینی:
"فنون ادبی(علمی-پژوهشی) دانشگاه اصفهان سال دوم،شماره 2،(پیاپی 3)پاییز و زمستان 1389،ص 96-81 استعارههای نو و چندلایه در شعر خاقانی دکتر محمد امیر مشهدی*دکتر عبد الله واثق عباسی**مهدی دهرامی*** چکیده استعاره از مهمترین ابزار انتقال زبان از کاربرد حقیقی به کاربرد مجازی و ادبی آن است و بیش از عناصر دیگر شعر در نوآوری و ایجاد سبک شخصی نقش دارد.
زمینههای ساخت استعاره و عواملی را که باعث بسامد فراوان استعاره و بخصوص استعارههای تازه و مستقل(آنهایی که ساختۀ تخیل شاعرند نه برگرفته از تصاویر دیگران)در شعر خاقانی شده در چند سر عنوان قابل بررسی است: 1-حس نوجویی و نوآوری شاید در قرن ششم و بخصوص مکتب آذربایجانی بیشتر از همۀ دوران،شاعران در پی ایجاد ابتکار در سبک سخنوری بودهاند.
در رقصیدۀ دیگری تضاعف تصاویری از شرارههای آتش به دست میدهد: چون شرارش را علم بر چرخ سنبلگون رسید#تخم گل گویی ز شاخ ارغوان افشاندهاند یا زمین شد خایه و ابر سیه شد ماکیان#آنگه ارزن ریزه پیش ماکیان افشاندهاند رومیان بین کز مشبک قلعه بام آسمان#نیزه بالا از برون خونین سنان افشاندهاند شکل خان عنکبوتان کردهاند آنگه به قصد#سرخ زنبوران در آن شوریده خان افشاندهاند کردهاند از زاده مریخ عقرب خانهای#باز مریخ زحل خور در میان افشاندهاند (همان،106) البته باید توجه داشت که وی با این روش در پی دیریاب کردن شعر نیست؛بلکه بیشتر به نگارگری توجه دارد، زیرا وقتی مخاطب به دو سوی استعاره در یکی از ابیات پی برد،کشف راز هنری ابیات دیگر برای او دشواری چندانی ندارد،ولی از تماشای تصاویر زیبا و رنگارنگ آن و دقت گوینده در ایجاد این ارتباط،مسحور میماند."