چکیده:
همزمان با عصر ارتباطات و مطرح شدن بحث های میان رشته ای، پرداختن به عظمت معنوی آیات و مفاهیم قرآنی از نگاه علوم گوناگون و تلاش در جهت فهم بهتر آن ها، بهره گیری از یافته های جدید علمی را می طلبد. این مهم از طریق برگردان آن به زبان ها و فرهنگ های مختلف امکان پذیر است. روشن است که ارائه ترجمه ای که بتواند با قرآن کریم هماوری کند، قطعا امری غیر ممکن است، ولی همواره سعی و تلاش شده تا مفاهیم قرآنی به گونه ای صحیح انتقال یابد. با بررسی ترجمه ها، تفاسیر و تعابیر موجود واژگان قرآنی از آنجا که نظریه شبکه های معنایی تعداد زیادی واژه را در شبکه ای مرتبط به هم نمایش می دهد، مترجم را در فضایی قرار می دهد تا بتواند با لحاظ نمودن ابعاد ذهنی، فرهنگی، شناختی و زبانی و همزمان ملاحظات در زمانی ترجمه و تفسیر دقیق تری از واژگان و مفاهیم قرآنی در زبان های مختلف ارائه دهد. هم چنین الگوهای رابطه ای پایگاه اطلاعاتی بسیار سودمندی در شیوه های دسترسی به واژگان از طریق کشف الایات مبتنی بر روابط معنایی، جستجوی قرآنی صفحات وب و برنامه ترجمه و تفسیر خودکار هستند.
خلاصه ماشینی:
شبکه معنایی ، روابط معنایی ، ترجمه پذیری قرآن ، معادل یابی واژگان پر کاربرد قرآنی ١- مقدمه در طول تاریخ تلاش پیگیر بشر برای رشد و پیشرفت و هر چه بهتر ساختن شرایط زندگی سبب گردیده است تا سخنگویان یک زبان سعی نمایند تا حد ممکن اطلاعات جوامع زبانی دیگر را به زبان خود منتقل سازند.
همان گونه که در نمودار روابط معنایی واژگان قرآنی کلمه یوم مشاهده می شود با واژه «النهار» هم معنا است و در تقابل با واژه «لیل » قرار گرفته است که البته این هم معنایی و تضاد با معنای اول تفسیر بالا مطابقت دارد و رابطه ای شامل یوم الدین که با معنی سوم در تفسیر آمده تطابق دارد.
واژه سبیل و معانی و ترکیبات مختلف آن را می توان در الگو رابطه ای زیر نمایش داد: (به اصویر صفحه مراجعه شود) نمودار ٤: الگوی رابطه ای معانی مختلف واژه قرآنی سبیل و معادل فارسی با مشاهده معادل های فارسی و انگلیسی ارائه شده در نمودار روابط معنایی بالا می توان گفت که معادل واژه های «سواء السبیل » و «سبیل الرشاد» یکسان است ، همچنین مترجم باید برای معادل های واژگانی انگلیسی از عبارات استفاده نماید.
با بررسی ترجمه های انگلیسی که طاهره صفارزاده ارائه کرده است و ترجمه منظوم فضل الله نیک آیین و مترجمین خارجی در یک جمع بندی کلی از معادل های واژگان قرآنی ارائه شده نتایج زیر به دست می آید: ١- در شبکه های معنایی واژگان بعضی مترجمین از اصل واژه قرآنی « ,Eden Jinn, Jannah, Allah» استفاده نموده اند که می توان گفت جایگاه تهی برای این واژه ها با توجه به واژه اصلی در نظر گرفته اند.
J. The Koran Intepreted, Oxford university press, London, 1972.